ΥΠΟΙΚ 1004350/47/ΔΜ-Β/ΠΟΛ.1032/4.2.1999 Παροχή οδηγιών για την εφαρμογή της αριθ. 1068526/2620/ΔΜ/9.6.98 απόφασης του Υπουργού Οικονομικών "Καθορισμός διαδικασιών και δικαιολογητικών κατά την υποβολή δηλώσεων έναρξης, μεταβολής και διακοπής εργασιών".

Σε συνέχεια της ΠΟΛ.1169/1998, με την οποία κοινοποιήθηκε η υπ` αριθ. 1068526/2620/ΔΜ/9.6.1998 (ΦΕΚ 634/Β`) Α.Υ.Ο., σχετικά με τον καθορισμό των διαδικασιών και των δικαιολογητικών που απαιτούνται κατά την υποβολή των δηλώσεων έναρξης, μεταβολής και διακοπής εργασιών, παρέχουμε τις κατωτέρω διευκρινίσεις για την ορθή και ομοιόμορφη εφαρμογή της εν λόγω απόφασης.

Οπως είναι γνωστό, με τις διατάξεις του άρθρου 29 του ν. 1642/1986, όπως ισχύει, ορίζονται οι υποχρεώσεις, των υποκείμενων στο ΦΠΑ προσώπων, καθώς και των λοιπών προσώπων που αναφέρονται σ` αυτές, ανεξάρτητα αν είναι υποκείμενα ή μη στο φόρο.

Μεταξύ των υποχρεώσεων αυτών περιλαμβάνεται και η υποχρέωση υποβολής δήλωσης έναρξης, μεταβολής και διακοπής εργασιών.

Με την ανωτέρω ΑΥΟ που εκδόθηκε κατ` εξουσιοδότηση των διατάξεων του άρθρου 31 του ν. 2515/1997, δεν επέρχονται ουσιαστικές μεταβολές στις διαδικασίες έναρξης, μεταβολής και διακοπής εργασιών, αλλά προσαρμόζονται οι εν λόγω διαδικασίες στις καινούργιες απαιτήσεις που δημιουργούνται με την εφαρμογή στις ΔΟΥ του ΟΠΣΦ (TAXIS) και γίνεται παράλληλα προσπάθεια περιστολής της φοροδιαφυγής.

Για τους ανωτέρω λόγους και δεδομένου ότι στην εν λόγω Απόφαση καταγράφονται αναλυτικά οι διαδικασίες και τα δικαιολογητικά που απαιτούνται, με την παρούσα εγκύκλιο επισημαίνονται μόνο τα σημεία εκείνα που κρίνεται ότι χρήζουν περαιτέρω διευκρινήσεων.

α) Δήλωση έναρξης εργασιών

Η δήλωση έναρξης εργασιών υποβάλλεται, πριν από την έναρξη εργασιών και ειδικότερα πριν από την πραγματοποίηση οποιασδήποτε συναλλαγής στα πλαίσια της επαγγελματικής δραστηριότητας της επιχείρησης. Ως συναλλαγή θεωρείται όχι μόνο η παράδοση αγαθών και η παροχή υπηρεσιών αλλά και η αγορά αγαθών και η λήψη υπηρεσιών στα πλαίσια της δραστηριότητας.

Εννοείται ότι η πράξη μίσθωσης ακινήτου για επαγγελματική στέγη δεν θεωρείται, σε καμία περίπτωση, συναλλαγή.

Ειδικά για τα νομικά πρόσωπα η δήλωση έναρξης εργασιών μπορεί να υποβληθεί, χωρίς την επιβολή κυρώσεων εκπρόθεσμης υποβολής, μέσα σε τριάντα (30) ημέρες από τη νόμιμη σύστασή τους.

Ειδικότερα χρόνος νόμιμης σύστασης :

α) Προκειμένου για ΟΕ και ΕΕ είναι η ημερομηνία δημοσίευσης περίληψης του καταστατικού τους στο οικείο βιβλίο του αρμόδιου Πρωτοδικείου.

β) Προκειμένου για ΕΠΕ η ημερομηνία δημοσίευσης στο Φύλλο Εφημερίδας της Κυβέρνησης τεύχος ΑΕ και ΕΠΕ της ανακοίνωσης για την καταχώρηση στο μητρώο ΕΠΕ του καταστατικού τους.

γ) Προκειμένου για ΑΕ η ημερομηνία καταχώρησης στο μητρώο ΑΕ, της διοικητικής απόφασης γαι τη σύσταση της εταιρίας και έγκριση του καταστατικού της, που τηρείται στην Υπηρεσία Εμπορίου της Νομαρχίας.

Τονίζεται ότι η επωνυμία των επιχειρήσεων πρέπει να αναγράφεται στο έντυπο της δήλωσης έναρξης, όπως ακριβώς αυτή αναγράφεται στο καταστατικό τους. Επίσης παρέχεται η ευχέρεια αναγραφής της επωνυμίας και με ξενόγλωσσους χαρακτήρες.

Οσον αφορά τη διαδικασία χορήγησης έναρξης εργασιών σε αλλοδαπά φυσικά πρόσωπα εκτός των όσων αναφέρονται στην παρούσα απόφαση υπενθυμίζεται η αριθ. 1045170/1691/ΠΟΛ.1104/3.4.1998 διαταγή με την οποία σας έχουν παρασχεθεί ειδικότερες οδηγίες πάνω στο θέμα αυτό.

Με την υποβολή της δήλωσης έναρξης εργασιών συνυποβάλλονται, και οι δηλώσεις που αναφέρονται στο άρθρο 2 της απόφασης, συμπληρωμένες σύμφωνα με τις σχετικές οδηγίες. Οι δηλώσεις αυτές συνυποβάλλονται μόνο στις ΔΟΥ που εντάσσονται στο ΟΠΣΦ (TAXIS). Επίσης συνυποβάλλονται, υποχρεωτικά, κατά περίπτωση, τα δικαιολογητικά που περιγράφονται στο άρθρο 3 αυτής καθώς και τα πρόσθετα δικαιολογητικά των Νομικών Προσώπων και των Ενώσεων Προσώπων που αναφέρονται στο άρθρο 4 της απόφασης.

Διευκρινίζεται ότι το προβλεπόμενο από το τέταρτο εδάφιο της παρ. 1 του άρθρου 4 της Απόφασης έγγραφο το οποίο αναφέρεται στη σύνθεση του Δ.Σ. της Α.Ε. καθώς και στο είδος της εργασιακής σχέσης των μελών του, υποβάλλεται στη ΔΟΥ μετά τη χορήγηση της βεβαίωσης έναρξης εργασιών και αποτελεί μια γνωστοποίηση της τελικής σύνθεσης του Δ.Σ. της Α.Ε., προκειμένου η ΔΟΥ να έχει πληρέστερη εικόνα της εταιρίας.

Σημειώνεται ότι για την άσκηση ορισμένων επαγγελμάτων μπορεί να απαιτείται η χορήγηση άδειας λειτουργίας από άλλη αρχή (δημόσια, δημοτική, αστυνομική κ.λπ.). Με τις διατάξεις της παρ. 9 του άρθρου 8 του ν. 1882/1990, προβλέπεται ότι στις περιπτώσεις που από τις κείμενες διατάξεις απαιτείται για την άσκηση οποιουδήποτε επαγγέλματος άδεια αστυνομικής ή άλλης δημόσιας αρχής, η άδεια αυτή δεν θα χορηγείται αν δεν υποβάλλεται στην αρχή αυτή αντίγραφο της άδειας άσκησης επιτηδεύματος της αρμόδιας ΔΟΥ.

Κατά συνέπεια προηγείται στις περιπτώσεις αυτές η χορήγηση άδειας έναρξης εργασιών από τη ΔΟΥ, η οποία στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων της, υποχρεούται να ζητά την προσκόμιση άδειας λειτουργίας άλλου φορέα, προκειμένου να προβεί στη χορήγηση της βεβαίωσης έναρξης εργασιών, μόνο στις περιπτώσεις που κάτι τέτοιο ορίζεται από θετική διάταξη νόμου.

Για το λόγο αυτό στα δικαιολογητικά που συνυποβάλλονται υποχρεωτικά, σύμφωνα με το άρθρο 3, δεν περιλαμβάνεται η προσκόμιση άδειας λειτουργίας επαγγέλματος που χορηγείται από άλλες αρχές.

Στο σημείο αυτό διευκρινίζεται ότι προκειμένου να χορηγηθεί άδεια έναρξης εργασιών σε λογιστή φοροτεχνικό απαιτείται (παρ. 10 άρθρου 4 Π.Δ. 340/1998) να υποβληθεί, προηγούμενα, στη ΔΟΥ επικυρωμένο αντίγραφο άδειας άσκησης επαγγέλματος το οποίο εκδίδεται από το ΟΕΕ.

Επειδή η διαδικασία αυτή εφαρμόζεται για πρώτη φορά και μέχρι έκδοσης των σχετικών κανονιστικών πράξεων, παρέχεται η δυνατότητα υποβολής από τους παραπάνω βεβαίωσης του ΟΕΕ ότι κατετέθησαν τα αιτούμενα δικαιολογητικά και ότι ο αιτών δικαιούται σχετικής άδειας.

Στις περιπτώσεις που χρησιμοποιείται ως επαγγελματική στέγη η κατοικία του φορολογούμενου, περιπτώσεις άσκησης επαγγελμάτων παροχής υπηρεσιών (ασφαλιστής, μεσίτης, λογιστής, γιατρός κ.λπ.), θα χορηγείται βεβαίωση έναρξης εργασιών και αν ακόμα από το περιεχόμενο του προσκομιζόμενου μισθωτηρίου δεν παρέχεται δυνατότητα χρησιμοποίησης του μισθίου ως επαγγελματικού χώρου και τούτο γιατί δεν απαγορεύεται από τις φορολογικές διατάξεις η χρησιμοποίηση της κατοικίας ως επαγγελματικής εγκατάστασης του φορολογούμενου.

Στις περιπτώσεις που κρίνεται ότι χρήζουν περαιτέρω έρευνας, εκείνο που θα ερευνάται δεν είναι οι ενοχικές σχέσεις των συμβαλλομένων (εκμισθωτή- μισθωτή) αλλά η εξακρίβωση της ύπαρξης της συγκεκριμένης επαγγελματικής δραστηριότητας και η δυνατότητα άσκησής της στο συγκεκριμένο χώρο.

Επισημαίνεται ότι όταν στον ίδιο χώρο παρέχουν υπηρεσίες περισσότεροι του ενός δικηγόροι και στο σχετικό μισθωτήριο συμφωνητικό δεν εμφανίζονται όλοι ως μισθωτές, γίνεται δεκτή υπεύθυνη δήλωση άρθρου 8 ν. 1599/1986, για δωρεάν παραχώρηση του χώρου, ως απόδειξη ύπαρξης της επαγγελματικής τους εγκατάστασης.

β) Δήλωση μεταβολής εργασιών

Η δήλωση μεταβολής εργασιών υποβάλλεται, στη ΔΟΥ, σε περίπτωση μεταβολής οποιουδήποτε από τα στοιχεία που αναφέρονται στο άρθρο 5 της απόφασης και σε χρονικό διάστημα δέκα (10) ημερών από την πραγματοποίηση της μεταβολής, με την προϋπόθεση, πάντα, της μη πραγματοποίησης οποιασδήποτε συναλλαγής. Θα πρέπει πάντοτε να ερευνάται, αν ταυτόχρονα με την υποβολή της δήλωσης μεταβολής, προκύπτει υποχρέωση υποβολής των δηλώσεων του άρθρου 2 και των δικαιολογητικών των άρθρων 3 και 4 της απόφασης.

Με την υποβολή δήλωσης μεταβολής εργασιών δύναται να τεθεί φυσικό, νομικό πρόσωπο ή ένωση προσώπων σε αδράνεια, για το σύνολο των δραστηριοτήτων τους ή μέρους αυτών. Για την επαναδραστηριοποίησή τους υποβάλλεται, επίσης, δήλωση μεταβολής εργασιών. Επιχείρηση που βρίσκεται σε αδράνεια πέραν του έτους και δεν έχει δηλωθεί η επαναλειτουργία της με την υποβολή σχετικής δήλωσης μεταβολής εργασιών, έχει σαν αποτέλεσμα την ακύρωση των στοιχείων του ΚΒΣ.

Σημειώνεται ότι η υποβολή αυτής της δήλωσης προηγείται πάντα της θέσης της επιχείρησης σε αδράνεια και έχει την 10ήμερη προθεσμία. Εκπρόθεσμη υποβολή δήλωσης επιχείρησης σε αδράνεια γίνεται δεκτή μόνο εφόσον υπάρχουν πραγματικά περιστατικά τα οποία δικαιολογούν τη μη υποβολή (μακροχρόνια ασθένεια, φυλάκιση, καιρικά φαινόμενα) και με την απαραίτητη προϋπόθεση, ότι ο υπόχρεος που πωλεί αγαθά δεν έχει πραγματοποιήσει αγορές ή πωλήσεις.

Σημειώνεται ότι δήλωση μεταβολών υποβάλλεται και στις περιπτώσεις που γίνεται διακοπή μιας από τις δραστηριότητες της επιχείρησης.

Στη δήλωση αυτή αναδιατυπώνονται οι δραστηριότητες της επιχείρησης που εναπομένουν.

Επίσης δήλωση μεταβολών υποβάλλεται και στις περιπτώσεις πτώχευσης, θέσης νομικού προσώπου υπό εκκαθάριση ή θέσης φυσικού προσώπου υπό δικαστική απαγόρευση.

γ) Δήλωση διακοπής εργασιών

Η δήλωση διακοπής εργασιών υποβάλλεται με την οριστική παύση των εργασιών του Φυσικού Προσώπου, Ενωσης Προσώπων ή Νομικού Προσώπου, κατά περίπτωση.

Ως οριστική παύση εργασιών θεωρείται, προκειμένου για φυσικά πρόσωπα και ενώσεις προσώπων ο χρόνος πραγματικής παύσης (διακοπής) της δραστηριότητάς τους, η πώληση ή συγχώνευσή τους κ.λπ. Προκειμένου για νομικά πρόσωπα ως οριστική παύση εργασιών τους θεωρείται η δημοσίευση της πράξης λύσης τους στο οικείο πρωτοδικείο ή στο ειδικό ΦΕΚ κ.λπ., ανάλογα με την νομική τους μορφή.

Η δήλωση διακοπής εργασιών υποβάλλεται προκειμένου για φυσικά πρόσωπα μέσα σε δέκα (10) ημέρες από την οριστική παύση των εργασιών τους, προκειμένου δε για νομικά πρόσωπα μέσα σε τριάντα (30) ημέρες από την οριστική παύση των εργασιών τους.

Σημειώνεται ότι τα νέα έντυπα των δηλώσεων έναρξης, μεταβολής, διακοπής εργασιών, καθώς και τα έντυπα που υποχρεωτικά συνυποβάλλονται με αυτές χρησιμοποιούνται από τις ΔΟΥ που εντάσσονται, κάθε φορά, στο ΟΠΣΦ (TAXIS).

Εξυπακούεται ότι από τις λοιπές ΔΟΥ θα χρησιμοποιούνται τα παλαιά έντυπα των δηλώσεων που χρησιμοποιούνται και σήμερα.

δ) Αυτοψία

Με το άρθρο 7 της απόφασης προβλέπεται, η υποχρέωση του προϊσταμένου της ΔΟΥ για τη διενέργεια αυτοψίας, προκειμένου να διαπιστωθεί η ύπαρξη της δηλούμενης επαγγελματικής εγκατάστασης του επιτηδευματία καθώς και η πλήρωση ή μη των προϋποθέσεων για την ανάπτυξη της συγκεκριμένης δραστηριότητας.

Η αυτοψία πρέπει να διενεργείται εντός τριών (3) εργασίμων ημερών, από την ημερομηνία υποβολής της σχετικής δήλωσης, με τη συμπλήρωση, σύμφωνα με τις διευκρινίσεις που αναγράφονται σ` αυτό, του εντύπου "Ειδική Εκθεση Αυτοψίας", υπόδειγμα του οποίου σας έχει κοινοποιηθεί.

Η αυτοψία μπορεί, να μη διενεργείται, μετά από αιτιολογημένη απόφαση του προϊσταμένου της ΔΟΥ στις περιπτώσεις που λόγοι αντικειμενικά δυσχερείς συνηγορούν προς αυτό, καθώς και στις περιπτώσεις που κρίνεται ότι η συγκεκριμένη δραστηριότητα δεν χρήζει περαιτέρω έρευνας.

Η υποχρεωτική, κατά κάποιο τρόπο, διενέργεια αυτοψίας υπαγορεύτηκε για λόγους περιορισμού της δυνατότητας καταστρατήγησης των συμφερόντων του Δημοσίου, δεδομένου ότι το φαινόμενο της έκδοσης πλαστών και εικονικών φορολογικών στοιχείων δεν έχει περιοριστεί. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να δίδεται ιδιαίτερη προσοχή στη δήλωση έναρξης εργασιών καθώς και στον αριθμό των στοιχείων του ΚΒΣ που προσκομίζονται για θεώρηση, (να θεωρείται μικρός αριθμός στοιχείων) στις περιπτώσεις δημιουργίας έστω και ελάχιστων αμφιβολιών για την παράνομη χρήση τους.

Κρίνεται σκόπιμο να τονιστεί η σημασία της ορθής παραλαβής των δηλώσεων έναρξης, μεταβολής και διακοπής εργασιών, γιατί ο ελλιπής έλεγχός τους, αποτελεί, τις περισσότερες φορές, την αφετηρία για τη δημιουργία πρόσφορων συνθηκών για περαιτέρω διάπραξη φοροδιαφυγής.

Ειδικότερα :

α) Οι δηλώσεις έναρξης και μεταβολής εργασιών πρέπει να υποβάλλονται μόνο από τον υπόχρεο ή το νόμιμο εκπρόσωπό του και τα στοιχεία τους να ελέγχονται και να επαληθεύονται με σχολαστικότητα, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που κρίνεται ότι διαφαίνεται δυνατότητα μελλοντικής καταστρατήγησης των φορολογικών διατάξεων.

β) Κατά την υποβολή των δηλώσεων μεταβολής ή διακοπής εργασιών θα πρέπει να λαβαίνουν, πάντα, γνώση οι προϊστάμενοι των τμημάτων ή γραφείων ελέγχου, εισοδήματος, ΚΒΣ και εμμέσων και ειδικών φόρων για τη μεταβολή ή διακοπή και να δηλώνουν ότι δεν συντρέχει λόγος μη χορήγησης της σχετικής βεβαίωσης

Επίσης με την υποβολή της δήλωσης διακοπής πρέπει να υποβάλλεται, υποχρεωτικά, και υπεύθυνη δήλωση του ν.1599/1986, στην οποία θα δηλώνεται η μη ύπαρξη αποθεμάτων της επιχείρησης πάγιων ή εμπορεύσιμων.

γ) Στις περιπτώσεις εκπρόθεσμης υποβολής δηλώσεων μεταβολής ή διακοπής εργασιών πέραν του ενός (1) έτους θα πρέπει, κατά προτεραιότητα, να προβαίνετε σε σχετικό έλεγχο, προκειμένου να διαπιστώνεται, σε κάθε περίπτωση, η εκπλήρωση ή μη των υποχρεώσεων που απορρέουν από τις σχετικές φορολογικές διατάξεις.

Τέλος σημειώνεται ότι σε όσες περιπτώσεις κρίνεται απαραίτητο ειδικά για επαγγέλματα υψηλού κινδύνου φοροδιαφυγής, θα πρέπει να διενεργείται σε σύντομο χρονικό διάστημα από τη χορήγηση της βεβαίωσης έναρξης εργασιών και δεύτερος έλεγχος αυτοψίας στην επαγγελματική εγακατάσταση για τη διαπίστωση της συνέχισης λειτουργίας της επιχείρησης, με όποιο πρόσφορο τρόπο (π.χ. τηλεφωνικά).