Θέμα: «Απαγορεύσεις και περιορισμοί κατά την εισαγωγή επικίνδυνων οργανικών χημικών ουσιών του ΚΑΝ. 2019/1021 - Ενσωμάτωση μέτρων στο TARIC»

Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) στο πλαίσιο των ευθυνών της για την προστασία της υγείας των πολιτών, των ζώων και του περιβάλλοντος, ενέκρινε το 2004 τη Σύμβαση της Στοκχόλμης, για τους έμμονους οργανικούς ρύπους, και το Πρωτόκολλο του Aarhus για τους έμμονους οργανικούς ρύπους και τη διασυνοριακή ρύπανση της ατμόσφαιρας σε μεγάλες αποστάσεις. Προς εφαρμογή αυτών των νομοθετικών πράξεων εξέδωσε τον Κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 850/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, για τους έμμονους οργανικούς ρύπους (Καν. 850/2004). Στις 20-06-2019, η ΕΕ προχώρησε στην υιοθέτηση του Κανονισμού (ΕΕ) 2019/1021 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου «για τους έμμονους οργανικούς ρύπους» (Καν. POPs), ως αναδιατύπωση του κανονιστικού πλαισίου που είχε δημιουργηθεί το 2004 και είχε τροποποιηθεί ουσιωδώς κι επανειλημμένα.

Οι έμμονοι οργανικοί ρύποι (persistent organic pollutants: POPs) είναι οργανικές χημικές ουσίες που παραμένουν στο περιβάλλον, συσσωρεύονται στους ζώντες οργανισμούς και ενέχουν κίνδυνο για την υγεία των ανθρώπων, των ζώων και το περιβάλλον. Μπορούν να μεταφερθούν με τον αέρα, το νερό ή τα αποδημητικά είδη διαμέσου των διεθνών συνόρων, φθάνοντας σε περιοχές όπου δεν έχουν παραχθεί ούτε έχουν χρησιμοποιηθεί ποτέ. Χημικές ουσίες που έχουν χαρακτηριστεί ως POPs περιλαμβάνουν: παρασιτοκτόνα (όπως το DDT), βιομηχανικές χημικές ουσίες (όπως πολυχλωριωμένα διφαινύλια, που χρησιμοποιούνται ευρέως στον ηλεκτρολογικό εξοπλισμό) ή ακούσια υποπροϊόντα που προέρχονται από βιομηχανικές διεργασίες, αποδόμηση ή καύση (όπως διοξίνες και φουράνια).

Απαγορεύσεις και Περιορισμοί κατά την εισαγωγή χημικών ουσιών στον Καν. POPs Σύμφωνα με τον Καν. POPs (άρθρο 3) η παρασκευή, η διάθεση στην αγορά και η χρήση ουσιών

• του παραρτήματος I αυτού απαγορεύεται
• του παραρτήματος II αυτού περιορίζεται

ανεξαρτήτως εάν βρίσκονται σε αυτούσια μορφή ή σε μείγματα ή σε αντικείμενα, με την επιφύλαξη των εξαιρέσεων του άρθρου 4 του ίδιου.

Στον Καν. POPs, η εισαγωγή και η διάθεση στην αγορά, ορίζονται με άμεση αναφορά στους ορισμούς που παρέχει ο Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1907/2006 (άρθρο 3, Καν. REACH). Έτσι, η εισαγωγή στον Καν. POPs θεωρείται διάθεση στην αγορά.

Στο άρθρο 4 του Καν. POPs ορίζονται oi εξαιρέσεις από τις απαγορεύσεις και περιορισμούς του άρθρου 3 του ίδιου Κανονισμού. Οι εξαιρέσεις αυτές αφορούν ουσίες χρησιμοποιούμενες για ερευνητικούς σκοπούς σε εργαστηριακή κλίμακα ή ως πρότυπα αναφοράς (άρθρο 4§1α) και ουσίες που ενυπάρχουν ως ακούσιες ιχνοποσότητες ρύπων, όπως προσδιορίζεται στις σχετικές καταχωρίσεις του παραρτήματος I ή II, σε ουσίες, μείγματα ή αντικείμενα (άρθρο 4§1β).

Οι απαγορεύσεις και οι περιορισμοί του άρθρου 3 του Καν. POPs, δεν εφαρμόζονται για ουσίες που προστίθεται στο παράρτημα I ή II ύστερα από τις 15-07-2019, για περίοδο έξι μηνών, αν η εν λόγω ουσία ενυπάρχει στα αντικείμενα τα οποία παρήχθησαν πριν από ή κατά την ημερομηνία θέσης σε ισχύ του Καν. POPs για την εν λόγω ουσία. Ακόμη, δεν εφαρμόζονται όταν ουσίες ενυπάρχουν σε αντικείμενα που χρησιμοποιούνται ήδη πριν ή κατά την ημερομηνία θέσης σε ισχύ του Καν. POPs ή του Καν. 850/2004 για τις εν λόγω ουσίες, ανάλογα με το ποια ημερομηνία είναι προγενέστερη.

Ενσωμάτωση μέτρων ελέγχου κατά την εισαγωγή ουσιών για τους έμμονους οργανικούς ρύπους στο TARIC

Στη βάση των παραπάνω θεσμικών δεσμεύσεων, έχουν ενσωματωθεί στο TARIC, από τις 1502-2024, τα μέτρα ελέγχου στην εισαγωγή ουσιών για τους έμμονους οργανικούς ρύπους, όταν οι ουσίες αυτές διασαφίζονται για θέση σε ελεύθερη κυκλοφορία, υπό τον κωδικό παραπομπής:

CD733: «Εξαιρέσεις από τις απαγορεύσεις ισχύουν για την εισαγωγή μιας ουσίας που χρησιμοποιείται για έρευνα σε εργαστηριακή κλίμακα ή ως πρότυπο αναφοράς, και μιας ουσίας που απαντά ως ακούσιες ιχνοποσότητες ρύπων, όπως ορίζεται στις σχετικές καταχωρίσεις του παραρτήματος Ι, σε ουσίες, μείγματα ή αντικείμενα. [Άρθρο 4 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) 2019/1021]».

Στη συνέχεια, παραθέτουμε, για ενημέρωση κι εφαρμογή, τις απαραίτητες μνείες για τον εκτελωνισμό σχετικών ουσιών (στο πνεύμα των απαγορεύσεων και περιορισμών) και τους αντίστοιχους κωδικούς που προβλέπεται να δηλώνονται στο υποβαλλόμενο παραστατικό θέσης σε ελεύθερη κυκλοφορία, στη θέση 44-1, όπως ακριβώς αυτές αναφέρονται στο TARIC. Οι μνείες αυτές αφορούν τις περιπτώσεις που οι σχετικές ουσίες συμμορφώνονται με τις προϋποθέσεις των εξαιρέσεων από την απαγόρευση, όπως ορίζονται στο παράρτημα I του Καν. POPs ή εμπίπτουν στις εξαιρέσεις από τον περιορισμό, στη βάση του άρθρου 4§1α του Καν. POPs.

Ειδικές μνείες/Προσκομιζόμενα έγγραφα/Πιστοποιητικά και άδειες

Y111 Συμμόρφωση με τις εξαιρέσεις από την απαγόρευση, όπως ορίζονται στο παράρτημα I του κανονισμού (ΕΕ) 2019/1021.

Y112 Εξαίρεση από τον περιορισμό δυνάμει του άρθρου 4 παράγραφος 1 στοιχείο α) του κανονισμού (ΕΕ) 2019/1021.

O Καν. POPs μπορεί να αναζητηθεί ως ισχύει, στην τρέχουσα ενοποιημένη του μορφή στον σύνδεσμο: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A02019R102120230828. Διευκρινίζουμε ωστόσο, πως οι ενοποιημένες εκδόσεις των κανονισμών δεν έχουν καμία νομική ισχύ κι ότι απλά αποτελούν επικουρικό εργαλείο τεκμηρίωσης. Τέλος, ενημερώνουμε πως βάσει της Υπουργικής Απόφασης 30/004/000/325 (ΦΕΚ 1330/Β’/8.3.2023), αρμόδιες εθνικές αρχές για την εφαρμογή και τον έλεγχο εφαρμογής των άρθρων 3 και 4 του Καν. POPs είναι το Γενικό Χημείο του Κράτους (Διεύθυνση Ενεργειακών, Βιομηχανικών & Χημικών Προϊόντων) και το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (Διεύθυνση Προστασίας Φυτικής Παραγωγής της Γενικής Διεύθυνσης Γεωργίας), κατά λόγο αρμοδιότητας.

Η ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΗ ΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ ΜΠΕΝΑΚΗ