Θέμα: «Παροχή οδηγιών σχετικά με την εφαρμογή του συστήματος Ιχνηλασιμότητας και Χαρακτηριστικών Ασφαλείας προϊόντων καπνού».

Σχετ.: Σο αριθμ. πρωτ. ΔΕΦΚΦΓ 1104083ΕΞ2018/6.7.2018 έγγραφο της Υπηρεσίας μας με ΑΔΑ: ΩΡΙ146ΜΠ3Ζ-ΛΟ3.

Σε συνέχεια του ανωτέρω σχετικού με το οποίο κοινοποιήθηκαν οι εκτελεστικές πράξεις της Επιτροπής που καθορίζουν τα τεχνικά πρότυπα για τη λειτουργία του συστήματος ιχνηλασιμότητας καπνικών προϊόντων, των χαρακτηριστικών ασφαλείας και των συμβάσεων αποθήκευσης δεδομένων που συνάπτονται στο πλαίσιο του συστήματος ιχνηλασιμότητας, παρέχονται με την παρούσα περαιτέρω οδηγίες και ενημέρωση ως προς τις λεπτομέρειες εφαρμογής αυτών και τις υποχρεώσεις που αυτές συνεπάγονται.

1. Οι εν λόγω εκτελεστικές πράξεις της Επιτροπής αναφορικά με το σύστημα ιχνηλασιμότητας και τα χαρακτηριστικά ασφαλείας καπνικών προϊόντων (κατ' εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2018/573, εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2018/574, εκτελεστική απόφαση (ΕΕ) 2018/576) εκδόθηκαν κατ’ εξουσιοδότηση των άρθρων 15 και 16 της Οδηγίας 2014/40/ΕΕ «για την προσέγγιση των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των Κρατών-Μελών σχετικά με την κατασκευή, την παρουσίαση και την πώληση προϊόντων καπνού και συναφών προϊόντων και την κατάργηση της Οδηγίας 2001/37/ΕΚ». Τα άρθρα αυτά ενσωματώθηκαν στο εθνικό μας δίκαιο με τις διατάξεις των άρθρων 5 και 6 του ν.4410/2016 (Υ.Ε.Κ. 141/Α΄), με τις οποίες προστέθηκαν τα άρθρα 106Α και 106Β στο ν.2960/01 «Εθνικός Τελωνειακός Κώδικας» αντίστοιχα. Ημερομηνία εφαρμογής του συστήματος ιχνηλασιμότητας και χαρακτηριστικών ασφαλείας για τα τσιγάρα και τον λεπτοκομμένο καπνό που προορίζεται για την κατασκευή χειροποίητων (στριφτών) τσιγάρων είναι η 20η Μαΐου 2019, ενώ για όλα τα υπόλοιπα καπνικά προϊόντα είναι η 20η Μαΐου 2024. Με την υλοποίηση του συστήματος ιχνηλασιμότητας και χαρακτηριστικών ασφαλείας διαμορφώνεται σε επίπεδο Ε.Ε. ένα διαλειτουργικό μηχανογραφικό σύστημα παρακολούθησης του νόμιμου εμπορίου καπνικών προϊόντων και εντοπισμού των παρανόμων προϊόντων καθώς και εξακρίβωσης της γνησιότητάς τους στα πλαίσια της συνολικής πολιτικής της Ε.Ε. για την καταπολέμηση των παρανόμων προϊόντων καπνού και τον έλεγχο του καπνίσματος.

2. Ως προς το σύστημα ιχνηλασιμότητας, επισημαίνονται τα ακόλουθα:

Oι μικρότερες μονάδες συσκευασίας καπνικών προϊόντων (π.χ. πακέτο τσιγάρων) που διατίθενται προς πώληση θα πρέπει να φέρουν έναν μοναδικό αναγνωριστικό κωδικό. Ο κωδικός αυτός έχει σκοπό την καταγραφή από όλους τους εμπλεκόμενους οικονομικούς φορείς (εισαγωγείς, κατασκευαστές, έμποροι, διανομείς) των κινήσεων κάθε πακέτου σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα και τη διαβίβαση των σχετικών πληροφοριών σε ανεξάρτητο πάροχο αποθήκευσης των δεδομένων αυτών.

Στα δεδομένα θα έχουν πρόσβαση τόσο η αρμόδια αρχή κάθε Κράτους - Μέλους, όσο και η Επιτροπή για σκοπούς παρακολούθησης και ελέγχου.

Οι κατασκευαστές και οι εισαγωγείς προϊόντων καπνού συνάπτουν συμβάσεις αποθήκευσης δεδομένων με ανεξάρτητο τρίτο μέρος, προκειμένου να αναλάβει την φιλοξενία της μονάδας αποθήκευσης δεδομένων (κύριο αποθετήριο-primary repository). Η μονάδα αποθήκευσης πρέπει να βρίσκεται στο έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η καταλληλότητα του τρίτου μέρους και ιδίως η ανεξαρτησία και οι τεχνικές δυνατότητες, καθώς και η σύμβαση αποθήκευσης δεδομένων εγκρίνονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Το δευτερεύον αποθετήριο (secondary repository) το οποίο θα περιέχει αντίγραφα όλων των δεδομένων που αποθηκεύονται στα κύρια αποθετήρια, θα επιλεγεί μεταξύ των παρόχων των κυρίων αποθετηρίων από την Επιτροπή.

Κάθε Κ-Μ ορίζει έναν εκδότη αναγνωριστικών κωδικών (ID issuer), ο οποίος είναι υπεύθυνος για τη δημιουργία και έκδοση των μοναδικών αναγνωριστικών κωδικών (unique identifiers) κατόπιν αιτήματος των κατασκευαστών/εισαγωγέων και τη διαβίβασή τους στους αιτούντες. Επιπλέον, είναι υπεύθυνος για την χορήγηση αναγνωριστικών κωδικών σε όλους του οικονομικούς φορείς, τις μονάδες και τα μηχανήματα.

Οι γενικές συσκευασίες καπνικών προϊόντων θα επισημαίνονται με αναγνωριστικό κωδικό, εφόσον το επιλέξουν οι ίδιοι οι οικονομικοί φορείς, είτε βάσει αιτήματος στον αρμόδιο εκδότη αναγνωριστικών κωδικών είτε απευθείας από τον οικονομικό φορέα.

3. Επιπλέον, ως προς τα χαρακτηριστικά ασφαλείας, κάθε μονάδα προϊόντος καπνού που διατίθεται στην αγορά της Ε.Ε. θα φέρει χαρακτηριστικό ασφαλείας (αποτελούμενο από ορατά και μη ορατά στοιχεία) με στόχο τη διευκόλυνση της εξακρίβωσης της γνησιότητας του προϊόντος αυτού.

4. Ειδικότερα, αναφορικά με τις συμβάσεις αποθήκευσης δεδομένων, επισημαίνονται τα ακόλουθα:

Α) Κύριο αποθετήριο (primary repository)

Σύμφωνα με το άρθρο 26 παράγραφοι 1 και 2 του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2018/574 της Επιτροπής, κάθε κατασκευαστής και κάθε εισαγωγέας διασφαλίζει τη δημιουργία ενός κύριου αποθετηρίου. Προς τον σκοπό αυτό, κάθε κατασκευαστής και κάθε εισαγωγέας συνάπτει σύμβαση με ανεξάρτητο τρίτο πάροχο, η οποία πληροί τις συμβατικές απαιτήσεις που ορίζονται στον κατ' εξουσιοδότηση κανονισμό (ΕΕ) 2018/573 της Επιτροπής. Η επιλογή του ανεξάρτητου τρίτου παρόχου πραγματοποιείται σύμφωνα με τους διαδικαστικούς κανόνες που ορίζονται στο παράρτημα I μέρος Α του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2018/574. Κάθε κύριο αποθετήριο φιλοξενεί αποκλειστικά πληροφορίες που αφορούν στα προϊόντα καπνού του κατασκευαστή ή του εισαγωγέα που έχει συνάψει τη σύμβαση για το αποθετήριο. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τις παραγράφους 1 και 2 του παραρτήματος Ι μέρος Α του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2018/574, κάθε κατασκευαστής ή εισαγωγέας τσιγάρων ή καπνού για στριφτά τσιγάρα κοινοποιεί στην Επιτροπή, το αργότερο δύο μήνες από την έναρξη ισχύος του κατ' εξουσιοδότηση κανονισμού (ΕΕ) 2018/573: α) τα στοιχεία του τρίτου τον οποίο προτίθεται να διορίσει ως διαχειριστή κύριου αποθετηρίου (ο «προτεινόμενος πάροχος»)· και

β) σχέδιο σύμβασης αποθήκευσης δεδομένων, το οποίο περιλαμβάνει τα βασικά στοιχεία που καθορίζονται στον κατ' εξουσιοδότηση κανονισμό, προς έγκριση από την Επιτροπή.

Η κοινοποίηση συνοδεύεται από:

α) την έγγραφη δήλωση τεχνικής και επιχειρησιακής ικανότητας που προβλέπεται στο άρθρο 4 του κατ' εξουσιοδότηση κανονισμού (ΕΕ) 2018/573

β) την έγγραφη δήλωση νομικής και οικονομικής ανεξαρτησίας που προβλέπεται στο άρθρο 8 του κατ' εξουσιοδότηση κανονισμού (ΕΕ) 2018/573 και

γ) πίνακα που παρουσιάζει την αντιστοιχία μεταξύ των συμβατικών ρητρών και των απαιτήσεων που καθορίζονται στον κατ' εξουσιοδότηση κανονισμό (ΕΕ) 2018/573. Κατόπιν της κοινοποίησης στην Επιτροπή των στοιχείων του προτεινόμενου διαχειριστή κύριου αποθετηρίου και του σχεδίου σύμβασης αποθήκευσης δεδομένων, η Επιτροπή αποφασίζει αναφορικά με την έγκριση ή απόρριψη του προτεινόμενου διαχειριστή εντός 3 μηνών από την κοινοποίηση (παρ. 3 του παραρτήματος).

Σε περίπτωση απόρριψης του προτεινόμενου διαχειριστή, θα πρέπει να προταθεί εναλλακτικός διαχειριστής από τον ενδιαφερόμενο κατασκευαστή ή εισαγωγέα εντός ενός μήνα (παρ 4. του παραρτήματος).

Β) Δευτερεύον αποθετήριο (secondary repository)

Σύμφωνα με το άρθρο 27 παρ. 1 και 2 του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2018/574, δημιουργείται ένα ενιαίο δευτερεύον αποθετήριο (secondary repository) το οποίο περιέχει αντίγραφο όλων των δεδομένων που αποθηκεύονται στα κύρια αποθετήρια. Ο διαχειριστής του δευτερεύοντος αποθετηρίου επιλέγεται μεταξύ των παρόχων των κύριων αποθετηρίων σύμφωνα με τη διαδικασία που προβλέπεται στο παράρτημα I μέρος B του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2018/574. Σο δευτερεύον αποθετήριο παρέχει τη δυνατότητα στα κράτη μέλη και στην Επιτροπή να έχουν πρόσβαση και να πραγματοποιούν αναζητήσεις στα δεδομένα που είναι αποθηκευμένα στο σύστημα αποθετηρίων.

Αναφορικά με το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης, η διαδικασία διορισμού του παρόχου του δευτερεύοντος αποθετηρίου ξεκινά εντός 6 μηνών και ο διορισμός πραγματοποιείται εντός 8 μηνών από την έναρξη ισχύος του κατ' εξουσιοδότηση κανονισμού (ΕΕ) 2018/573. Μεταξύ των παρόχων κύριου αποθετηρίου και του παρόχου του δευτερεύοντος αποθετηρίου υπογράφονται και υποβάλλονται στην Επιτροπή συμβάσεις εντός ενός μήνα από την ημερομηνία του διορισμού του τελευταίου, σύμφωνα με το παράρτημα I μέρος B του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2018/574.

Σε σχέση με τα συντονιστικά καθήκοντα του παρόχου του δευτερεύοντος αποθετηρίου, αυτά καθορίζονται με τις διατάξεις του άρθρου 28 του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2018/574.
Η δοκιμαστική λειτουργία του συστήματος ιχνηλασιμότητας θα πρέπει να ξεκινήσει έως την 20ή Μαρτίου 2019, ήτοι 2 μήνες πριν την έναρξη εφαρμογής του, σύμφωνα με το άρθρο 31 του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2018/574.

Στον ιστότοπο https://ec.europa.eu/health/tobacco/tracking_tracing_system_en της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, βρίσκονται όλες τις αναγκαίες πληροφορίες που σχετίζονται με τις εξελίξεις σε ενωσιακό επίπεδο ως προς το σύστημα ιχνηλασιμότητας και τα χαρακτηριστικά ασφαλείας.

Τονίζεται, τέλος, ότι έναρξη ισχύος τόσο του κατ' εξουσιοδότηση κανονισμού (ΕΕ) 2018/573 όσο και του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2018/574 είναι η εικοστή ημέρα από τη δημοσίευσή τους στην Εφημερίδα της Ε.Ε. Δεδομένου ότι οι εν λόγω Κανονισμοί δημοσιεύθηκαν στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης την 16η Απριλίου 2018, έχουν τεθεί σε ισχύ από την 6η Μαΐου 2018 σε κάθε Κ-Μ και είναι δεσμευτικοί ως προς όλα τα μέρη τους.

Επισημαίνεται, ότι με την λόγω κοινοποίηση αναφέρονται τα βασικά σημεία του υπό υλοποίηση ενωσιακού συστήματος ιχνηλασιμότητας και χαρακτηριστικών ασφαλείας υπογραμμίζοντας κυρίως το χρονοδιάγραμμα εντός του οποίου επίκειται η εφαρμογή καθώς και τις διαδικασίες σύναψης συμβάσεων αποθήκευσης δεδομένων για τη δημιουργία του συστήματος αποθετηρίων. Περαιτέρω ενημέρωση ως προς τις λεπτομέρειες εφαρμογής του συστήματος ιχνηλασιμότητας, θα ακολουθήσουν με νεότερες εγκυκλίους διαταγές.

Ο ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ ΑΑΔΕ
Γ. ΠΙΤΣΙΛΗΣ

Ο ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ
Ν. ΚΑΡΑΒΑΓΓΕΛΗΣ

Η ΠΡΟΙΣΤΑΜΕΝΗ ΤΜΗΜΑΤΟΣ
ΑΙΚ. ΜΥΡΙΣΙΔΟΥ

Η ΠΡΟΙΣΤΑΜΕΝΗ Δ/ΝΣΗΣ Ε.Φ.Κ & Φ.Π.Α
Ε. ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ

Η ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΤΕΛΩΝΕΙΩΝ & Ε.Φ.Κ.
Ε. ΓΙΑΛΟΥΡΗ