Υπουργείο Εθνικής
Οικονομίας και Οικονομικών

16 Δεκεμβρίου 2025

Δελτίο Τύπου

Κ. Πιερρακάκης: Η ψηφιακή μετάβαση κάνει τη σύγκλιση με την Ευρώπη πράξη

Ομιλία του Προέδρου του Eurogroup και Υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κυριάκου Πιερρακάκη στο «Digital Economy Forum 2025: From vision to impact» του ΣΕΠΕ

Ευχαριστώ πολύ. 

Κυρίες και κύριοι, 

Ευχαριστώ για τα τόσο θερμά λόγια και την υποδοχή. Να πω ότι αυτονοήτως και ευρισκόμενος απόψε εδώ, στο ΣΕΠΕ, αισθάνομαι σε σχεδόν οικογενειακό περιβάλλον, με τόσα γνώριμα πρόσωπα και συνεργάτες , γιατί όλη αυτή τη μεγάλη αλλαγή που συνέβη στη χώρα θα έλεγα ότι, σε πολύ μεγάλο βαθμό, την ενορχηστρώσαμε μαζί και την πετύχαμε σε ιδιαίτερα δύσκολους καιρούς. Κι έτσι μου έρχονται πολλές αναμνήσεις στο μυαλό. 

Θα ξεκινήσω αναφερόμενος στις αναμνήσεις αυτές και θα ήθελα να μιλήσω και λίγο πιο προσωπικά -καθότι το περιβάλλον είναι ανάλογο. 

Αναφερθήκατε, κυρία Πρόεδρε, στα 30 χρόνια του ΣΕΠΕ. Προσπαθούσα να σκεφτώ που ήμουν εγώ τότε. Λοιπόν, ως 42 ετών ξεκινούσα την Α’ Γυμνασίου στα 30 χρόνια που εσείς οι παλιότεροι ξεκινήσατε τη μεγάλη πορεία της Πληροφορικής στην Ελλάδα. Θυμάμαι να παίρνω τα πρώτα περιοδικά από το χώρο της Πληροφορικής. 

Κάποιοι εκεί δίνατε συνεντεύξεις και μιλούσατε για το όραμά σας, για το πώς μπορεί η Πληροφορική να μπει στο κράτος, στις επιχειρήσεις, εγώ θυμάμαι το Pixel, το PC Master, το «Κομπιούτερ για Όλους», το RAM και όλα αυτά στο μυαλό ενός νέου παιδιού που αγαπούσε την Πληροφορική και ήθελε να την σπουδάσει, αφορούσαν πάρα πολύ και τον κόσμο και τη χώρα. Ήταν ένα παράθυρο στον κόσμο από τη μία ο χώρος των υπολογιστών, και τα παιχνίδια και όλες οι πτυχές του ψηφιακού, αλλά από την άλλη ήταν και ένα παράθυρο στο πώς αυτή η χώρα θα μπορούσε να γίνει εάν ενσωμάτωνε την πρόοδο στον πυρήνα της. 

Κι έτσι, μετά από χρόνια κάνοντας μια συνολικότερη πορεία και διαδρομή, το 2019 όταν ξεκινήσαμε αυτή την πορεία -και ανέφερα ότι μέσα στην αίθουσα είναι συνεργάτες μου- θυμάμαι να ανεβαίνω στο βήμα της Βουλής στις προγραμματικές δηλώσεις του 2019 και να λέω ότι «σε τέσσερα χρόνια θα βάλουμε ένα στόχο, έστω σε ένα κομμάτι στον δείκτη DESI, στις Ψηφιακές Δημόσιες Υπηρεσίες, από τελευταίοι- προτελευταίοι να περάσουμε τον μέσο όρο». Και θυμάμαι, τότε, πολλοί από τους συνεργάτες μου, που είναι εδώ σήμερα στην αίθουσα, να με ψέγουν λέγοντας ότι «κακώς έβαλες έναν τέτοιο πήχη που πάρα πολύ δύσκολα θα μπορέσουμε να πιάσουμε».

Πίστευα πάρα πολύ στην φράση «η αισιοδοξία της βούλησης» του Αντόνιο Γκράμσι. Και «η αισιοδοξία της βούλησης» συνεπάγεται ότι αν κάτι το πιστεύεις πάρα πολύ και διαβάσεις το γήπεδο και θεωρείς ότι μπορείς να το πετύχεις, αυτό που λίγο πολύ κάνετε όλες και όλοι στις επιχειρήσεις σας, αν κάνεις Reverse Engineering, ανάστροφη δυναμική και διαβάσεις το γήπεδο σωστά, τότε μπορεί να χτίσεις ένα σχέδιο και να θεωρήσεις ότι μπορείς να φτάσεις εκεί. Και η αλήθεια είναι ότι την πρώτη ύλη την είχαμε. Είχαμε το hardware, δεν είχαμε το software. Το software ήταν το Υπουργείο, ήταν η σωστή νομοθετική μηχανική.

Ακόμα και το να μπορεί ο Υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Ψηφιακής Πολιτικής πιο πριν, να διαλειτουργεί τα Μητρώα του κράτους μεταξύ τους, να έχει κεντρικό έλεγχο σε θέματα που αφορούν την αποθήκευση δεδομένων, να συγκεντρώσει όλες τις ψηφιακές υπηρεσίες του κράτους μαζί. Όλα αυτά τα αυτονόητα, που κατά το 2018- 2019 στον χρόνο της προετοιμασίας τα δουλέψαμε με έναν πολύ συντεταγμένο τρόπο, ήρθαν το 2019 και ξεκίνησαν να εφαρμόζονται. 

Ανέφερε πριν η Πρόεδρος το χρηματοδοτικό κομμάτι, το οποίο ξέρω μοιραία απασχολεί πολλούς από εσάς και πολλές από εσάς, ο τίτλος είναι «Μετά το Ταμείο Ανάκαμψης τι;». Η αλήθεια όμως είναι ότι έχει ενδιαφέρον να δει κανείς και το «πριν το Ταμείο Ανάκαμψης τι;». Θυμάμαι τότε να φτιάχνουμε την «Ψηφιακή Βίβλο». 

Κάναμε το gap analysis του Δημοσίου: ψάχναμε να βρούμε ποια είναι όλα εκείνα τα έργα τα οποία πρέπει να γίνουν στην χώρα για να πιάσουν το 100% του χάρτη. Όχι το επιθυμητό, το αναγκαίο. Υπουργείο-Υπουργείο, δομή-δομή. Και όταν κάναμε την κοστολόγηση στα τέλη του 2019 συνειδητοποιήσαμε ότι είχαμε κάπου το 20% με 25% του απαιτούμενου budget. Μέσα από το πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, μέσα από το τότε ΕΣΠΑ και το πώς αυτό είχε διαμορφωθεί. 

Στην πορεία ήρθε ο COVID-19. Στην πορεία ήρθε το Ταμείο Ανάκαμψης, άλλαξαν πάρα πολλά στον σχεδιασμό μας. Οι χρηματοδοτικές δυνατότητες του Ταμείου Ανάκαμψης μάς επέτρεψαν να φύγουμε από τη σφαίρα του αναγκαίου και να μπούμε στο πεδίο του επιθυμητού και να γίνουν και πολλά έργα της νέας φάσης, τα οποία ήταν προαπαιτούμενο  να γίνουν. Αλλά ξέρετε τι έχει ενδιαφέρον;  Η σύγκλιση με το δείκτη, το να πιάσουμε τον μέσο όρο, το πετύχαμε εν πολλοίς, με επέκταση προηγούμενων έργων ή με μικρά έργα. Γιατί κατά την πρώτη τετραετία, στην πραγματικότητα, δημοπρατήθηκαν έργα τα οποία ξεκινούν να παραδίδονται τώρα. 

Αυτό τι μου λέει; Τι πρέπει να μας πει; Ότι έχουμε περάσει τον μέσο όρο αυτή τη στιγμή. Αλλά μόλις όλα αυτά τα έργα τα οποία πολλές από τις επιχειρήσεις που τα έχουν αναλάβει βρίσκονται σε αυτή την αίθουσα σήμερα, παραδοθούν,  τότε θα διαπιστώσουμε ότι η Ελλάδα θα έχει περάσει από, περίπου, τον μέσο όρο, ενδεχομένως στην πρώτη δεκάδα - αν όχι στην πρώτη πεντάδα των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης,  οι οποίες να έχουν καταφέρει να ενσωματώσουν την έννοια του ψηφιακού στις δημόσιες υπηρεσίες τους. 

Φυσικά, όπως είπε και πριν η Πρόεδρος δεν είναι αυτή η μόνη πτυχή της ψηφιακής πολιτικής, όπως ξέρουμε είναι κι άλλες. Στις ασύρματες επικοινωνίες είμαστε από τους πρωτοπόρους με τη μετάβαση του 5G, στη σταθερή έχουμε ακόμα πολλές προκλήσεις. Και βέβαια έχουμε τις σταθερές προκλήσεις της ενσωμάτωσης των ψηφιακών μέσων στον ιδιωτικό τομέα με δεδομένο το πλήθος των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που έχουμε στη χώρα μας, που βασικά αυξάνει την κλίμακα της πρόκλησης. Και έχουμε και την πρόκληση του ανθρωπίνου δυναμικού, δηλαδή να μπορέσουμε να ενσωματώσουμε βασικές ή και ενδελεχείς ψηφιακές δεξιότητες στο σύνολο του πληθυσμού. Αυτός είναι λίγο-πολύ ο χάρτης του τι έχουμε μπροστά μας, αλλά από την άλλη το γεγονός ότι έχουμε πετύχει αυτό το πολύ μεγάλο άθλο -θα το πω- μέσα σε λίγα χρόνια πρέπει να μας πει κάτι για τις δυνατότητες που έχουν όλοι οι άνθρωποι που βρίσκονται σε αυτή την αίθουσα μόλις υπάρξει η βούληση, το  σχέδιο και ελαφρώς και η συναστρία. 

Όλα αυτά συνέβησαν μαζί, τα πετύχαμε και το βίωσα πολύ ξεκάθαρα και πολύ έντονα και τις τελευταίες εβδομάδες, κατά τη διάρκεια της υποψηφιότητάς μου για την προεδρία του Eurogroup γυρνώντας πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, όταν ειδικά στα γερμανικά μέσα ενημέρωσης διάβαζα το πόσο πολύ έχει εισπραχθεί αυτή η αλλαγή η οποία έχει γίνει στη χώρα. Δείτε και στον Economist εάν διαβάσατε ένα σχετικό άρθρο. 

Δηλαδή, υπήρχε η αίσθηση ότι πόσο πιο ενδιαφέρον είναι το μήνυμα, όχι της χώρας η οποία ξεκίνησε και εξ αρχής το έχτισε σωστά, πχ η Εσθονία, αλλά μιας χώρας η οποία στην πραγματικότητα ήταν ο απόλυτος ουραγός και κατάφερε κάνοντας το σωστό βήμα-βήμα, και υλοποιώντας το, να περάσει τον μέσο όρο σε τέσσερα χρόνια και να είναι σε μια πάρα πολύ καλή διαδρομή για να πετύχει κάτι καλύτερο. Και αυτό το μάθημα είναι πολύ πιο ενδιαφέρον, ενδεχομένως, για εκείνον ο οποίος θέλει να εμπνευστεί, εγώ θα πω, από αυτό. Γιατί στην πραγματικότητα σε αυτά τα θέματα δεν μπορείς απλώς να λες στον άλλο τι να κάνει. Δεν έχει και πολύ νόημα. Γιατί κάθε χώρα είναι μοναδική στην υφή της ή στη δική της αρχιτεκτονική. Αλλά σίγουρα μπορεί να εμπνέεται ο ένας από τον άλλον. 

Σε αυτό το πλαίσιο, εγώ θα έλεγα, κρατώντας αυτό που ειπώθηκε πριν από την Πρόεδρο, κατά πόσο δηλαδή το ψηφιακό είναι πυρήνας του μοντέλου ανάπτυξης μιας χώρας και δη της δικής μας ή παρακολούθημα, ότι στη δική μας περίπτωση, κάθετα, ισχύει το πρώτο και εάν υπάρχει ένα μάθημα που εγώ έμαθα από την πρώτη τετραετία με την ιδιότητα τότε του Υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης, ειδικά κατά την περίοδο της πανδημίας, αυτό ήταν ότι όταν σχεδιάζουμε πολιτικές, οι  Υπουργοί, Γενικοί Γραμματείς, επικεφαλής οργανισμών, συνήθως έχουμε έναν νομικό στο δωμάτιο ή και περισσότερους ή και έναν οικονομολόγο στο δωμάτιο ή και περισσότερους. Νομίζω ότι το 2025 αν δεν έχεις και ανθρώπους που καταλαβαίνουν από τεχνολογία στο δωμάτιο σχεδιάζεις λάθος πολιτικές. Και αυτό το ξέρετε όλες και όλοι εδώ πάρα πολύ καλά. 

Αυτό είναι ένα μάθημα το οποίο ακόμη δεν έχει μεταβολιστεί παγκοσμίως στον βαθμό κατά τον οποίο θα έπρεπε. Και αυτό είναι που γεννά και τη διαφορά ανάμεσα σε χώρες οι οποίες έχουν ιδιωτικούς τομείς μεγάλες επιχειρήσεις, οι οποίες είναι πραγματικά σε αυτό που λέμε «τεχνολογικό όριο», για παράδειγμα οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Και το πώς, αντιστοίχως, τα τεχνολογικά μαθήματα και οι τεχνολογικές εφαρμογές των επιχειρήσεων αυτών δεν έχουν μεταβολιστεί από τους αντίστοιχους κρατικούς μηχανισμούς, είναι άλλο πράγμα η Ουάσιγκτον και άλλο πράγμα η Silicon Valley. Και αντιστοίχως αυτό ισχύει για πάρα πολλές χώρες, οι οποίες έχουν καταπληκτικές εταιρείες, πολλές εκπροσωπούνται σε αυτή την αίθουσα που αντίστοιχα τα πολιτικά συστήματα και η θεσμική αρχιτεκτονική των χωρών δεν έχουν ενσωματώσει την ποιότητα των εφαρμογών και την καινοτομία αυτών των επιχειρήσεων στην καθημερινή πολιτική λειτουργία.

Αυτό ήταν, αν θέλετε, και ένα μάθημα για εμάς το οποίο μας ώθησε στο να μπορούμε να είμαστε και στο τραπέζι αυτών των συζητήσεων. Γιατί στο τέλος της ημέρας -αυτό είναι το δεύτερο μάθημα το οποίο κι εγώ έμαθα- η ψηφιακή πολιτική, εν τέλει, δεν έχει την τεχνολογία στο πυρήνα της, έχει το management στον πυρήνα της. Έχει να κάνει με το πώς διοικείς επιχειρήσεις, με το πώς διοικείς κράτη.

Και άρα μπορείς να είσαι καινοτόμος όχι όμως με έναν τρόπο ο οποίος βάζει την τεχνολογία στο επίκεντρο. Γιατί, για παράδειγμα, το να θέσει κανείς το ερώτημα, σαν πολιτικός, με τους όρους «πείτε μου τι καλό μπορώ να κάνω με την Τεχνητή Νοημοσύνη στο Υπουργείο μου» , θα ισχυριστώ ότι είναι το απόλυτα λάθος ερώτημα για να κάνει κανείς. Γιατί το σωστό ερώτημα είναι «πείτε μου ποια είναι η ανάγκη εκείνη την οποία πάω να υπηρετήσω ή να λύσω» και μετά θα έρθει ο ειδικός της τεχνολογίας επικουρούμενος από τους άλλους να απαντήσω «και αυτή ανάγκη μπορεί να υλοποιηθεί καλύτερα με ένα απλό sms (άυλη συνταγογράφηση) ή αυτή η ανάγκη πραγματικά χρειάζεται αλγορίθμους μηχανικής μάθησης». Αλλά δεν πρέπει η τεχνολογία να ορίσει την κατεύθυνση της απάντησης. Πρέπει να την ορίσει η ανάγκη του ανθρώπου. 

Και αυτή η λογική, αυτό το σκεπτικό, μάς έκανε να σκεφτούμε ότι πρέπει να ξανασχεδιάσουμε το κράτος. Ακόμη και η λέξη «ξανασχεδιάσουμε» είναι λάθος. Γιατί το κράτος δεν έχει σχεδιαστεί. Το κράτος έχει προκύψει και συνολικά στις περισσότερες χώρες ισχύει ακριβώς το ίδιο. Είναι ένα άθροισμα αποφάσεων από Υπουργούς, Δημάρχους, Διοικητές Οργανισμών με έναν τρόπο ο οποίος δείχνει ότι δεν υπάρχει ένας κεντρικός αρχιτέκτονας, με πολιτοκεντρική λογική, να σχεδιάζει τις υπηρεσίες. Και αυτό, άρα, ώθησε κράτη όπως το δικό μας, να δημιουργήσουν βαριές γραφειοκρατίες, να τεθεί ζήτημα για το εάν απλουστεύουμε ή ψηφιοποιούμε τη γραφειοκρατία σε κάποιες περιπτώσεις. 

Και μία από τις μεγάλες καινοτομίες που καταφέραμε να κάνουμε τα τελευταία χρόνια, μαζί με το gov.gr, εγώ θα έλεγα ότι είναι η πλατφόρμα «Μίτος» (Εθνικό Μητρώο Διοικητικών Διαδικασιών) την οποία είχα την ευκαιρία να παρουσιάσω σε συναδέλφους μου υπουργούς Οικονομικών. Η οποία τι κάνει; Μετράει το κράτος. Λέει, από τη γέννηση ενός παιδιού μέχρι την απώλεια ζωής, για όλα τα γεγονότα ζωής, ενός πολίτη, μιας επιχείρησης, ποια είναι τα βήματα εκείνα τα οποία οριοθετούν την αλληλεπίδραση με το κράτος. Και αν είσαι βαριά γραφειοκρατικό κράτος τα βήματα είναι 10 ή 15, αν το κράτος είναι η Εσθονία, το βήμα είναι ένα και είναι ψηφιακό, με εξαίρεση δύο-τρεις διαδικασίες. 

Άρα, πρέπει να μετρήσουμε τους εαυτούς μας και αυτή είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση σε πανευρωπαϊκό επίπεδο αυτή τη στιγμή, γιατί. Όταν άρχισε ο δημόσιος διάλογος για τους νέους κανόνες εμπορίου και τις νέες διμερείς σχέσεις Αμερικής-Ευρώπης, για το κατά πόσο, δηλαδή, θα έχουμε πλέον δασμούς μεταξύ μας σε υψηλότερα επίπεδα που προσιδιάζουν στις αρχές του 20ου αιώνα, ο Μάριο Ντράγκι έγραψε ένα άρθρο βασισμένο και στη μελέτη του αλλά και σε αριθμούς του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) που έλεγε ότι «τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. έχουν εμπόδια μεταξύ τους ισοδύναμα δασμών». Είναι σαν να έχουμε βάλει ένα δασμό 110% στις υπηρεσίες π.χ. η Ελλάδα με την Ιταλία, ή έναν αντίστοιχο δασμό 44% στη μεταποίηση, αυτοί είναι οι αριθμοί του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.  Και κατέληγε το άρθρο «ας αφαιρέσουμε αυτά τα εμπόδια για να δομήσουμε την ενιαία αγορά».

Το να δομήσεις την ενιαία αγορά ακούγεται ένα ενδιαφέρον σύνθημα, αλλά έχει μερικές πάρα πολύ πρακτικές επιπτώσεις, ειδικά για ανθρώπους του χώρου της τεχνολογίας. Η πρώτη πρακτική επίπτωση είναι ότι η αγορά μας είναι κατακερματισμένη σε 27 και άρα όταν αναζητούμε χρηματοδότηση δεν έχουμε οικονομίες κλίμακας με τον τρόπο με τον οποίο θα θέλαμε. Δεν έχουμε τις ίδιες δυνατότητες που θα είχαμε αν η αγορά ήταν μία. 

Έγραψα πρόσφατα ένα άρθρο στον Economist για την αγορά τηλεπικοινωνιών προσπαθώντας να εξηγήσω το Counterfactual, το ανάποδο. Θυμάστε ότι όταν κάναμε τη δημοπρασία του 5G, κάναμε μια δημοπρασία που πήραμε το 25% των εσόδων και φτιάξαμε το ταμείο «Φαιστός». Tι λογική είχε; Να επενδύσει σε εφαρμογές 5G στην Ελλάδα. Θεωρήθηκε από πάρα πολλές εταιρείες διεθνώς ως μια πολύ μεγάλη καινοτομία. Το ανάποδο συμπέρασμα, όμως, ή το ανάποδο σκεπτικό είναι το εξής: φανταστείτε να είχαμε μία συνολική δημοπρασία, την οποία θα είχαμε αντλήσει ποσά και έσοδα τέτοια που θα μας επέτρεπαν να φτιάξουμε ένα πανευρωπαϊκό fund το οποίο μετά, μαζί με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, θα μόχλευε αυτό το ποσό και άρα θα μπορούσε να επενδύσει συνολικά στην αξία του 5G. Και αυτό το αναφέρω για τον εξής λόγο: Γιατί η ευρωπαϊκή στρατηγική είναι θεμελιωδώς μια στρατηγική δημιουργίας ευρωπαίων πρωταθλητών. Είναι χορηγός σας το Χρηματιστήριο Αθηνών. 

Το Χρηματιστήριο Αθηνών πλέον μετέχει στο δίκτυο της Euronext. Και είναι πάρα πολύ σπουδαίο πράγμα αυτό. Γι' αυτό και το στηρίξαμε εξαρχής ως κυβέρνηση. Γιατί πλέον θα υπάρχει πρόσβαση για τις εισηγμένες εταιρείες σε μια πολύ μεγαλύτερη δεξαμενή ρευστότητας. Ο Καγκελάριος Μερτς βγήκε πρόσφατα και είπε ότι «η Ευρώπη θα έπρεπε να έχει ένα Χρηματιστήριο για να δημιουργήσουμε πραγματικά μια Ένωση Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων». 

Το να δημιουργούμε διασυνοριακούς πρωταθλητές, το να κάνουμε διασυνοριακές συγχωνεύσεις και εξαγορές εγώ θα έλεγα και πολύ χαρακτηριστικά στους κλάδους τους δικούς σας, όχι μόνο στον τραπεζικό που κινείται πολύ το τελευταίο διάστημα ή στα χρηματιστήρια όπως δείξαμε με τη Euronext αλλά και στον χώρο της τεχνολογίας, είναι καταλυτικό για να δημιουργήσουμε κλίμακα και δυνατότητες παγκόσμιου ανταγωνισμού.

Σκεφτείτε λοιπόν πόσες ευκαιρίες δεν έχουμε, είναι το λεγόμενο «κόστος ευκαιρίας» που μαθαίνουμε στα οικονομικά, ακριβώς επειδή δεν έχουμε καταφέρει να αφαιρέσουμε όλα εκείνα τα εμπόδια τα οποία ακόμη υπάρχουν, ακριβώς επειδή ακόμη σκεφτόμαστε σε μικρότερη κλίμακα από ό,τι πρέπει. 

Αυτή για εμάς θα πρέπει να είναι και η στρατηγική της επόμενης περιόδου σε σχέση με το ερώτημα που είπα πριν «Μετά το Ταμείο Ανάκαμψης τι;». Γιατί η Ελλάδα, αυτή τη στιγμή, έχει ρυθμό ανάπτυξης  -τα συζητάμε και στη Βουλή αυτές τις ημέρες στον Προϋπολογισμό- 2,4%, ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 1,2%-1,3%. Έχουμε βελτιώσει τη συνθήκη σύγκλησης με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Θέλουμε ακόμη δουλειά και θέλουμε ακόμη χρόνο για να το πετύχουμε. 

Δεν θα βασιστεί η αναπτυξιακή στρατηγική αποκλειστικά σε κονδύλια τα οποία θα έρθουν από ευρωπαϊκούς πόρους. Το νέο ΕΣΠΑ θα είναι εκεί. Θα έχουμε το μεγαλύτερο πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων της ιστορίας μας. Αλλά, ταυτοχρόνως, πρέπει να περάσουμε στη λογική, και το έχουμε κάνει θα αδικούσε τους εαυτούς μας να πούμε ότι δεν το έχουμε κάνει, ότι τα χρήματα δεν υπάρχουν, γεννιώνται. Η ανάπτυξη γεννιέται και γεννιέται μέσα από την καινοτομία, μέσα από συμπράξεις, μέσα από τη διασυνοριακότητα, μέσα από το να σκεφτούμε με όρους που υπερβαίνουν τη στενή αυτή κλίμακα.

Είναι απολύτως εφικτό να γίνει. Και είναι απολύτως εφικτό να γίνει και από τις επιχειρήσεις αυτής εδώ της αίθουσας και από τις δυνατότητες που αυτή η χώρα έχει. Και νομίζω ότι θα διαπιστώσει κανείς ότι το επόμενο διάστημα, με δεδομένα τα πολύ υγιή δημόσια οικονομικά της Ελλάδας μετά από χρόνια, με ένα χρέος το οποίο πέφτει και αποκλιμακώνεται διαρκώς. Να πω χαρακτηριστικά, το χρέος της Ελλάδας μετά τον COVID-19 είχε ακουμπήσει το 210%. Θα είμαστε κάτω από το 140% του χρόνου και αν όλα πάνε καλά θα είμαστε κάτω από τα 120% το 2029. 

Και αυτό είναι, αν θέλετε, και το χρέος απέναντι σε μια γενιά: να μην της περάσουμε τον λογαριασμό όπως συνέβη και σε όλες τις προηγούμενες περιπτώσεις. Αλλά όλα αυτά είναι το υπόστρωμα πάνω στο οποίο χτίζεις. Χρειάζεται λοιπόν αξιοποιώντας  την πολύ μεγάλη δουλειά που έχει γίνει γιατί ο ψηφιακός μετασχηματισμός του κράτους απαλείφει τη γραφειοκρατία, βελτιώνει τη συνθήκη της επιχειρηματικότητας, βελτιώνει και ακουμπά τα πάντα, να περάσουμε στην επόμενη φάση, όπου θα έχουμε αφαιρέσει όσο το δυνατό περισσότερα εμπόδια και ταυτόχρονα οι επιχειρήσεις του κλάδου θα πρωταγωνιστούν σε μια νέα φάση της ελληνικής οικονομίας.

Θέλω να πω, βέβαια, σε αυτό ότι η πρόκληση ευρύτερα είναι πολύ μεγάλη. Γιατί. Ανέφερα την έκθεση Ντράγκι, υπάρχει η έκθεση Λέτα, υπάρχουν όλα αυτά που συζητάμε στην Ευρώπη, στην πραγματικότητα, όμως, οι προκλήσεις είναι αναδυόμενες και διαρκείς.

Η πρώτη είναι ότι η τεχνολογία διαρκώς επιταχύνει τους ρυθμούς της. Εκεί που οι κύκλοι τεχνολογικής αλλαγής ήταν δεκαετείς ή δεκαπενταετείς, τώρα τα πράγματα αλλάζουν σε μήνες. Το δημογραφικό χαρακτηριστικά αλλάζει και λόγω της τεχνολογίας, το προσδόκιμο ζωής αυξάνεται. Άρα, αυτό επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο θα λειτουργήσουν οι καριέρες  πολλών ανθρώπων, επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο θα λειτουργήσουν οι επιχειρήσεις. Αυτή η αλλαγή είναι εκθετική και δυστυχώς τα πολιτικά συστήματα συμπεριφέρονται όχι απλώς γραμμικά, γιατί γραμμικά καταλαβαίνει ο κόσμος την αλλαγή, συμπεριφέρονται υπογραμμικά. 

Η δική μας δουλειά, λοιπόν, είναι να μπορέσουμε αυτή την αλλαγή να τη μεταβολίσουμε και όχι απλώς να αντιδράσουμε, αλλά να έχουμε και προορατικότητα. Να μπορέσουμε, δηλαδή, ξανά, όπως εμείς πετύχαμε, μέσα σε μια τετραετία να πιάσουμε τον μέσο όρο της  Ευρώπης σε κάποια πράγματα όχι απλώς να συγκλίνουμε αλλά και να πρωταγωνιστήσουμε. 

Και σας διαβεβαιώ ότι επειδή η καμπύλη που έχουμε διαγράψει είναι πολύ μεγάλη, επειδή η χώρα αυτή έχει περάσει πάρα πολλά και είναι θεμελιώδης απόδειξη των αντοχών της κοινωνίας της ότι κατάφερε να τα υπερβεί, είμαστε πλέον σε έναν κύκλο όπου μπορούμε να κάνουμε το σωστό. Έχουμε τους ανθρώπους, έχουμε τις ιδέες και πάνω από όλα έχουμε και οφείλουμε να αποκτήσουμε περισσότερο την πίστη και τη βαθιά πεποίθηση του να πιστέψουμε στους εαυτούς μας. 

Σας ευχαριστώ πάρα πολύ.