Με υπερταχύ ρυθμό «τρέχει» η λεγόμενη υπερταχεία μόδα παγκοσμίως, προκαλώντας βαθιά ανησυχία στους 22 ευρωπαϊκούς συνδέσμους ένδυσης-κλωστοϋφαντουργίας. Τα δισεκατομμύρια δέματα που περνούν κάθε χρόνο τα σύνορα της ενωμένης Ευρώπης -4.5 δισ. πακέτα μόνο το 2024- είναι γεμάτα ρούχα τα οποία έχουν παραχθεί χωρίς τις αυστηρές ποιοτικές, ηθικές και περιβαλλοντικές προδιαγραφές της ΕΕ, έχουν εξαιρετικά μικρή διάρκεια ζωής και ενίοτε είναι καρπός παραβίασης δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και εκμετάλλευσης του εργατικού δυναμικού στις χώρες παραγωγής. Ήδη, η υπερταχεία μόδα αντιπροσωπεύει περίπου το 5% των πωλήσεων ρούχων στην ΕΕ, ποσοστό που εκτινάσσεται στο 20% στις πωλήσεις μέσω Διαδικτύου. Οι ευρωπαϊκοί σύνδεσμοι, μεταξύ των οποίων και ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Πλεκτικής- Ετοίμου Ενδύματος Ελλάδος (ΣΕΠΕΕ), ζήτησαν χθες από το Παρίσι, με κοινή επιστολή, την άμεση λήψη μέτρων από τις ευρωπαϊκές αρχές για τον περιορισμό της υπερταχείας μόδας (ultra fast fashion).

«Μιλάμε για μικροδέματα προϊόντων, αξίας κάτω των 150 ευρώ, που έρχονται από ασιατικές χώρες απευθείας στον τελικό καταναλωτή και απαλλάσσονται από δασμούς λόγω της χαμηλής τους αξίας. Την ίδια στιγμή, υπάρχουν πάνω από 10 κοινοτικές οδηγίες που εισαγάγουν περιβαλλοντικά και ποιοτικά κριτήρια για την ευρωπαϊκή παραγωγή. Με άλλα λόγια, οι ευρωπαϊκές εταιρίες οδηγούνται από την ΕΕ σε αύξηση του κόστους παραγωγής τους, για να ανταποκριθούν σε όλες τις απαιτήσεις, ενώ καθημερινά τα σύνορα διατρυπώνται από προϊόντα που έχουν παραχθεί με χαμηλό κόστος και δεν τηρούν κανέναν κανόνα περιβαλλοντικής προστασίας ή βιωσιμότητας, ούτε υπόκεινται σε έλεγχο ποιότητας» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο γενικός διευθυντής του ΣΕΠΕΕ, Θεόφιλος Ασλανίδης και προσθέτει ότι το φαινόμενο αυτό επηρεάζει τόσο τις μεγάλες αλυσίδες ένδυσης της ΕΕ, όσο και τα επώνυμα προϊόντα ακόμη και της λεγόμενης «γρήγορης μόδας» (fast fashion), η οποία επίσης παράγει φθηνά ενδύματα που αλλάζουν συνεχώς, ώστε να αντανακλούν τις τελευταίες τάσεις της μόδας, όχι όμως με τον ρυθμό της υπερταχείας.

Χωματερές γεμάτες με ρούχα

Όπως υπογραμμίζεται στην επιστολή των 22 φορέων, η υπερταχεία μόδα επιδεινώνει τις περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές ανισορροπίες: δημιουργεί υπερπαραγωγή ρούχων με εξαιρετικά μικρή διάρκεια ζωής, οδηγώντας σε μια άνευ προηγουμένου αύξηση των αποβλήτων και της κατανάλωσης ρούχων. Επιπλέον, ασκεί αφόρητη πίεση στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, ιδίως στις ΜΜΕ, οι οποίες προσπαθούν να ανταποκριθούν σε υψηλά περιβαλλοντικά, ηθικά και κοινωνικά πρότυπα. Απειλεί δε τα καταστήματα σε όλες τις πόλεις της Ε.Ε., επιταχύνοντας την ερήμωση των κέντρων τους. «Επιπλέον, η υπερταχεία μόδα βασίζεται σε ένα οικονομικό μοντέλο που αντιβαίνει στους ισχύοντες κανόνες στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη της. Μεταξύ άλλων, η απάτη στον ΦΠΑ, η παραβίαση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και οι παραπλανητικοί ισχυρισμοί αποτελούν επαναλαμβανόμενα ζητήματα, τα οποία συνιστούν τον αθέμιτο ανταγωνισμό εντός της Ενιαίας Αγοράς, θέτοντας σε μειονεκτική θέση τις επιχειρήσεις που ακολουθούν τα υψηλά κοινωνικά και περιβαλλοντικά πρότυπα της Ε.Ε. Η κερδοφορία της υπερταχείας μόδας βασίζεται στην εκμετάλλευση του εργατικού δυναμικού, σε απαράδεκτες συνθήκες, στην πλήρη αδιαφορία για κάθε περιβαλλοντική παράμετρο, στην απάτη στον ΦΠΑ και τους τελωνειακούς δασμούς, στην παραβίαση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και στον αθέμιτο ανταγωνισμό» υπογραμμίζουν οι φορείς.

Να εφαρμοστεί άμεσα η μεταρρύθμιση του τελωνειακού κώδικα

Λαμβάνοντας υπόψη αυτές τις εξελίξεις οι ευρωπαϊκοί σύνδεσμοι ζητούν άμεσα τη θέσπιση μέτρων στα κράτη-μέλη για τον περιορισμό της εμπορίας προϊόντων υπερταχείας μόδας και την ενεργή υποστήριξη των εταιρειών που επενδύουν στη βιωσιμότητα, την ποιότητα και την καινοτομία. Εισηγούνται προς τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και τα κράτη- μέλη να θέσουν την καταπολέμηση της υπερταχείας μόδας ως μια από τις προτεραιότητές τους, εργαζόμενα χωρίς καθυστέρηση για την άμεση εφαρμογή της μεταρρύθμισης του Ευρωπαϊκού Τελωνειακού Κώδικα, οι αρχές του οποίου συμφωνήθηκαν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 27ης Ιουνίου 2025. Ζητούν επίσης την επιτάχυνση των τρεχουσών ερευνών και την υιοθέτηση των αυστηρότερων κυρώσεων βάσει των νόμων περί Ψηφιακών Υπηρεσιών (DSA) και Ψηφιακών Αγορών (DMA) για την αποκατάσταση των συνθηκών θεμιτού ανταγωνισμού, την εισαγωγή φόρου στα μικρά δέματα για τη χρηματοδότηση των τελωνειακών ελέγχων, την κατάργηση της απαλλαγής από τους τελωνειακούς δασμούς για δέματα αξίας κάτω των 150 ευρώ και την ανάκτηση ΦΠΑ στις αποστολές υπερταχείας μεταφοράς. Επισημαίνουν την ανάγκη έναρξης διαλόγου με τις κινεζικές αρχές σχετικά με αυτές τις πλατφόρμες, των οποίων οι πρακτικές αντιβαίνουν στους περιβαλλοντικούς τους στόχους και απευθύνουν έκκληση στους ίδιους τους Ευρωπαίους καταναλωτές να ευνοήσουν βιώσιμα προϊόντα και να υποστηρίξουν εταιρείες και μάρκες που έχουν δεσμευτεί για μια υπεύθυνη μετάβαση στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας και της ένδυσης. «Η υπερταχεία μόδα δεν μπορεί να γίνει ο κανόνας. Είναι καιρός συλλογικής δράσης για την προώθηση ενός οικονομικού μοντέλου που βασίζεται στην ποιότητα, τη διαφάνεια και την κοινωνική και περιβαλλοντική ευθύνη» επισημαίνουν.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ