Κατατέθηκε το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Υγείας με τίτλο "Προστασία των ανηλίκων από προϊόντα καπνού και αλκοόλ - Τροποποιήσεις ν. 3730/2008 και 4419/2016 - Ρυθμίσεις για μη καπνικά προϊόντα - Ψηφιακό μητρώο ελέγχου προϊόντων καπνού, αλκοόλ και λοιπών μη καπνικών προϊόντων και άλλες διατάξεις"

Οι ρυθμίσεις του Μέρους Α’ του σχεδίου νόμου εισάγουν ένα σύγχρονο ρυθμιστικό πλαίσιο για την πώληση, προσφορά και διάθεση προϊόντων καπνού και αλκοόλ, εστιάζοντας στην ανάγκη αποτελεσματικής προστασίας των ανηλίκων από τη βλαπτική χρήση και κατανάλωση των προϊόντων αυτών, μέσω της πρόληψης της έκθεσής τους σε αυτά. Η θέσπιση των συγκεκριμένων διατάξεων βασίζεται σε σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα, σύμφωνα με τα οποία η κατανάλωση καπνού και αλκοόλ σε νεαρή ηλικία σχετίζεται με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης εξαρτήσεων, αναπνευστικών και καρδιοαγγειακών παθήσεων, βλάβες στο κεντρικό νευρικό σύστημα, καθώς και διαταραχές στη συμπεριφορική και ψυχολογική ανάπτυξη.

Tο Μέρος Α΄ του σχεδίου νόμου στοχεύει αφενός στον περιορισμό της διαθεσιμότητας και προσβασιμότητας των προϊόντων καπνού, των λοιπών προϊόντων που εξομοιώνονται με αυτά (ηλεκτρονικά τσιγάρα, θερμαινόμενα προϊόντα καπνού κ.λπ.) και των αλκοολούχων ποτών σε άτομα κάτω των δεκαοκτώ ετών, αφετέρου στην αποτροπή της άμεσης και έμμεσης προώθησης των προϊόντων αυτών προς ανηλίκους, με ειδικές ρυθμίσεις αναφορικά με την εμπορική πρακτική, την πώληση, τη διάθεση αλλά και την είσοδο, παραμονή και
εργασία τους σε χώρους πώλησης, διάθεσης και κατανάλωσης των προϊόντων αυτών.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην καθιέρωση ενός αποτελεσματικού μηχανισμού ελέγχου όλης της διαδικασίας πώλησης και διάθεσης των προϊόντων καπνού και αλκοόλ, μέσα από τη διασφάλιση της συνεργασίας και της διαλειτουργικότητας όλων των εμπλεκόμενων ελεγκτικών αρχών, καθώς και την αξιοποίηση ψηφιακών εργαλείων και υποδομών για τη διευκόλυνση και τον ευχερή συντονισμό της ελεγκτικής διαδικασίας.

Ειδικότερα, βασικές ρυθμίσεις του Μέρους Α΄ αποτελούν:

α) η ρητή και καθολική απαγόρευση της πώλησης, προσφοράς και διάθεσης, με οποιονδήποτε τρόπο, των προϊόντων καπνού και αλκοόλ σε ανηλίκους,

β) η θέσπιση της υποχρέωσης ταυτοποίησης της ενηλικότητας και αναζήτησης στοιχείων ταυτότητας εκ μέρους του πωλητή σε όλα τα σημεία πώλησης, με δυνατότητα χρήσης Ειδικού Λειτουργικού Συστήματος επαλήθευσης της ηλικίας, το οποίο είναι ενσωματωμένο στην εφαρμογή «Gov.gr Wallet» και στην ειδική εφαρμογή για ανηλίκους «KidsWallet»,

γ) η υποχρεωτική αναγγελία στην Ελληνική Αστυνομία ή Λιμενική Αρχή των ιδιωτικών εκδηλώσεων που πραγματοποιούνται σε κέντρα διασκέδασης και αμιγή μπαρ, εφόσον σε αυτές συμμετέχουν ανήλικοι, μέσω ειδικής ηλεκτρονικής πλατφόρμας που δημιουργείται προς τον σκοπό αυτό, με ταυτόχρονη ανάρτηση των σχετικών συμφωνητικών,

δ) η καθιέρωση αυστηρών διοικητικών κυρώσεων σε περιπτώσεις παραβάσεων, οι οποίες φτάνουν έως την οριστική ανάκληση της άδειας λειτουργίας του καταστήματος σε περίπτωση υποτροπής και

ε) η πρόβλεψη ποινικών κυρώσεων σε περιπτώσεις πώλησης, προσφοράς και διάθεσης αλκοόλ σε ανηλίκους, καθώς και σε περιπτώσεις εισόδου, παραμονής και απασχόλησής τους σε κέντρα διασκέδασης και αμιγή μπαρ.

Β) Οι ρυθμίσεις του Μέρους Β’ του σχεδίου νόμου αποσκοπούν στην προστασία της υγείας και της ασφάλειας των καταναλωτών μέσω της διαρκούς, στοχευμένης και αποτελεσματικής εποπτείας της αγοράς των προϊόντων καπνού, των νέων προϊόντων καπνού, των ηλεκτρονικών τσιγάρων και των περιεκτών επαναπλήρωσής τους, καθώς και των φυτικών προϊόντων για κάπνισμα και, κατ’ επέκταση, στη θωράκιση της δημόσιας υγείας. Λόγω της ευρείας διάδοσης των εν λόγω προϊόντων, μέσω των προτεινόμενων ρυθμίσεων εξασφαλίζονται η διαρκής, στοχευμένη και αποτελεσματική παρακολούθηση του συνόλου της αγοράς των καπνικών προϊόντων, η έγκαιρη και ασφαλής ενημέρωση του καταναλωτικού κοινού, αλλά και η προστασία των ανηλίκων από τη βλαπτική έκθεσή τους σε αυτά.

Για την επίτευξη των στόχων αυτών, με τις προτεινόμενες διατάξεις καθιερώνεται ένας αποτελεσματικός μηχανισμός αξιολόγησης και ελέγχου της συμμόρφωσης αυτών με τις απαιτήσεις και προδιαγραφές του ν. 4419/2016 (Α΄174) και της Οδηγίας 2014/40/ΕΕ.

Γ) Με τις διατάξεις του Μέρους Γ’ του σχεδίου νόμου ρυθμίζεται η κυκλοφορία στην αγορά των μη καπνικών προϊόντων, τα οποία δεν ρυθμίζονται από το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, είναι όμως εξίσου επιβλαβή για την υγεία των καταναλωτών, ιδίως των ανηλίκων, λόγω της εθιστικότητάς τους. Η ελεύθερη κυκλοφορία τους στην αγορά τα καθιστά ιδιαίτερα δημοφιλή στους καταναλωτές, ώστε να αποτελούν κίνδυνο για τη δημόσια υγεία και ιδίως την υγεία των νέων, οι οποίοι προβαίνουν σε όλο και πιο συχνή χρήση αυτών ανεξέλεγκτα.

Τα προϊόντα αυτά διακρίνονται στις εξής κατηγορίες: α) τα «ηλεκτρικά θερμαινόμενα προϊόντα χωρίς καπνό» και β) τα «προϊόντα νικοτίνης».

Ειδικότερα, καθορίζονται οι όροι και οι προϋποθέσεις κυκλοφορίας των προϊόντων αυτών στην αγορά, με κανόνες αντίστοιχους με αυτούς που ισχύουν σήμερα για τα προϊόντα καπνού, ενώ προβλέπεται η καθολική απαγόρευση της πώλησης, προσφοράς και διάθεσής τους στους ανηλίκους, τόσο σε φυσικά και ηλεκτρονικά καταστήματα όσο και μέσω αυτόματων πωλητών. Επιπλέον, προβλέπεται η υποχρεωτική τοποθέτησή τους σε προθήκες στις οποίες η πρόσβαση του καταναλωτή παρέχεται μόνο με τη μεσολάβηση του προσωπικού του καταστήματος και ορίζονται οι αρμόδιες αρχές για τον έλεγχο όλης της διαδικασίας κυκλοφορίας, πώλησης και διάθεσής τους, με την πρόβλεψη κλιμακούμενων κυρώσεων σε περιπτώσεις παραβάσεων για την ενίσχυση της αποτελεσματικής εποπτείας της αγοράς.

Για την εισαγωγή και κυκλοφορία τους στην ελληνική αγορά απαιτείται η προηγούμενη κοινοποίηση, στο Τμήμα Παρακολούθησης και Ελέγχου Καπνικών και Μη Καπνικών Προϊόντων του Ε.Ο.Δ.Υ., καταλόγου όλων των συστατικών και των ποσοτήτων που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή των προϊόντων αυτών ανά μάρκα και τύπο, όπως ακριβώς προβλέπεται και για τα προϊόντα καπνού, ώστε αφενός μεν να επιτυγχάνεται η πλήρης ενημέρωση του καταναλωτή, αφετέρου δε να διευκολύνoνται ο έλεγχος της σύνθεσης και της επικινδυνότητάς τους και η διαπίστωση παραβάσεων.

Δ) Με τις ρυθμίσεις του Μέρους Δ’ του σχεδίου νόμου προβλέπεται η σύσταση και λειτουργία ενός Ψηφιακού Μητρώου που θα επιτρέπει τον έλεγχο και την αποτελεσματική παρακολούθηση της αγοράς όλων των παραπάνω προϊόντων, με τη χρήση και αξιοποίηση σύγχρονων ψηφιακών εργαλείων. Στο Μητρώο εγγράφονται υποχρεωτικά όλα τα φυσικά και νομικά πρόσωπα, τα οποία πωλούν και διαθέτουν τα εν λόγω προϊόντα και καταγράφονται λεπτομερώς όλα τα σημεία πώλησης και διάθεσης αυτών. Σκοπός του Μητρώου είναι η χαρτογράφηση της οικείας αγοράς και η ευχερής πρόσβαση των αρμοδίων αρχών ελέγχου σε όλες τις αναγκαίες πληροφορίες, ώστε να επιτευχθεί η αποτελεσματική διεξαγωγή των ελέγχων.

Η υποχρεωτική εγγραφή στο Μητρώο διασφαλίζει ότι οι επιχειρήσεις τηρούν τα προβλεπόμενα όρια και ενισχύει τη διαφάνεια και την υπευθυνότητα στον χώρο της μαζικής εστίασης και λιανικής πώλησης καπνικών και μη καπνικών προϊόντων και αλκοόλ. Ταυτόχρονα, η ελεγχόμενη και καταγεγραμμένη πορεία της κυκλοφορίας των προϊόντων διασφαλίζει την αποφυγή της πρόσβασης των ανηλίκων σε αυτά.

Ε) Με τις ρυθμίσεις του Μέρους Ε’ του σχεδίου νόμου ρυθμίζονται λοιπά θέματα του υπουργείου υγείας.

Δείτε αναλυτικά το σχέδιο νόμου και την αιτιολογική έκθεση: