Στις ώρες που ο Φινλανδός υπουργός Εξωτερικών Ερκι Τουομιόγια ρίχνει τη βόμβα δηλώνοντας  πως οι Ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει να προετοιμάζονται για μια ενδεχόμενη διάλυση της Ευρωζώνης, όσον αφορά στην Ελλάδα, τα σενάρια χρεοκοπίας διατηρούνται, καθώς θεωρείται πολύ πιθανό πως η Ελλάδα δεν πρόκειται να πιάσει τους στόχους για να λάβει περαιτέρω χρηματοδοτική βοήθεια από την τρόικα των Ευρωπαίων εταίρων της και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Σε ένα σκληρό άρθρο του για το ελληνικό πρόγραμμα προσαρμογής, το γερμανικό περιοδικό «Der Spiegel» υποστήριξε πως η Ελλάδα πρέπει να χρεοκοπήσει, καθώς ούτε η Ευρωζώνη ούτε το ΔΝΤ μπορούν να θυσιάσουν την αξιοπιστία τους προσφέροντας στην Ελλάδα μια νέα βοήθεια. Επίσης αναφερόταν ότι τίποτα δεν πάει σύμφωνα με όσα είχαν προγραμματισθεί και πως, εάν η Γερμανίδα καγκελάριος εμφανιζόταν ενώπιον της γερμανικής Βουλής για να ζητήσει ένα τρίτο πακέτο στήριξης της Ελλάδας, μετά το ελληνικό αίτημα που αναμένεται να υποβάλει ο Ελληνας πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς για διετή επιμήκυνση, οι κυβερνητικοί εταίροι της θα την κυνηγούσαν έξω από το κτίριο. Το γερμανικό περιοδικό ανέφερε, επίσης, ότι η χρεοκοπία θα προσέφερε στην Ελλάδα την ευκαιρία να απελευθερωθεί από τα χρέη της και να κάνει μια νέα αρχή, είτε ως μέλος της Ευρωζώνης είτε όχι.

Πάντως η Goldman Sachs εξέφρασε την εκτίμησή της ότι η Ελλάδα δεν θα χρειαστεί τρίτο πακέτο διάσωσης, καθώς θεωρεί ότι διαθέτει τους αναγκαίους πόρους από το υφιστάμενο πακέτο διάσωσης για να χρηματοδοτήσει τις υποχρεώσεις της, τουλάχιστον τα τέλη του 2014. Ακόμα κι αν η Ελλάδα αποτύχει στην υλοποίηση του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων και στη δημιουργία πρωτογενούς πλεονάσματος αυτό το διάστημα, δεν θα βρεθεί αντιμέτωπη με μια συστημική κατάρρευση. «Στην περίπτωση που η ΕΚΤ αποφασίσει να αντικαταστήσει κάποια από τα ομόλογα που βρίσκονται στο χαρτοφυλάκιό της με νέα ομόλογα μεγαλύτερης διάρκειας, τότε θα αποδεσμευθούν πόροι για την κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών της Ελλάδας μέχρι τα τέλη του 2015» σημειώνει η ανάλυση. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της επενδυτικής τράπεζας, για την κάλυψη ωστόσο των αναγκών του 2016, η Ελλάδα θα χρειαστεί το ποσό των 38 δισ. ευρώ.

Η ώρα της ΕΚΤ

Η έξοδος της Ελλάδας από την Ευρωζώνη δεν είναι ούτε διαχειρίσιμη, ούτε πιθανή βραχυπρόθεσμα, σύμφωνα με την Credit Suisse, η οποία ωστόσο παραμένει ιδιαίτερα επιφυλακτική αναφορικά με τις προοπτικές της χώρας μας σε ορίζοντα 6-12 μηνών. Ο διεθνής οίκος θεωρεί πως η ΕΚΤ είναι στην καλύτερη θέση για να ενεργήσει, τονίζοντας πως ήρθε η ώρα η τράπεζα να αναδιαρθρώσει τα ελληνικά κρατικά ομόλογα που κατέχει προκειμένου να αντιμετωπίσει τις όποιες ανησυχίες για το θέμα της προτεραιότητας αποπληρωμής. Η ελβετική τράπεζα υπογραμμίζει ότι διαφωνεί πλήρως με τα σχόλια Γερμανών πολιτικών –που, όπως σχολιάζει, ελπίζει να έχουν πολιτικά κριτήρια και να μην είναι η πραγματική τους πεποίθηση– ότι ενδεχόμενη έξοδος της Ελλάδας τώρα θα είναι διαχειρίσιμη. Η μετάδοση από ενδεχόμενη έξοδο της Ελλάδας θα ήταν δύσκολο να περιοριστεί από την Ευρωζώνη και αδύνατον με τα υφιστάμενα πολιτικά εργαλεία, τονίζει η Credit Suisse. Γι’ αυτό θεωρεί πως η ΕΚΤ είναι αναγκαίο να παράσχει άμεση και ουσιαστική στήριξη τόσο στην Ελλάδα όσο και στις ευρωπαϊκές αγορές ομολόγων γενικότερα.

Πολλοί ελπίζουν ότι μια ελληνική έξοδος θα είναι διαχείρισιμη. Οτι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα μπορέσει να ελέγξει τις παράπλευρες ζημιές πλημμυρίζοντας το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα με ρευστότητα. Ή ότι η ΕΚΤ θα μπορούσε να ξαναρχίσει τις αγορές κρατικών τίτλων στις δευτερογενείς αγορές προκειμένου να επιβάλλει ανώτατο όριο στα σπρεντ των ομολόγων των υπολοίπων κρατών της ευρωπαϊκής περιφέρειας σε σχέση με τα κράτη του πυρήνα. Τι θα έχουμε όμως στην περίπτωση αυτή; Τις χείριστες συνθήκες στις αγορές να υποχρεώνουν για άλλη μια φορά την ΕΚΤ να αναλάβει δράση. Ως ο πιο ισχυρός ευρωπαϊκός θεσμός, η Κεντρική Τράπεζα είναι συστημικά ευάλωτη σε ομηρία και θα υποχρεωθεί να προσυπογράψει άλλο ένα μεγάλο τσεκ για να παρατείνει την επιβίωση του κοινού νομίσματος. Απ’ αυτή την άποψη, η πρόσφατη δέσμευση του προέδρου της, Μάριο Ντράγκι, να κάνει «ό,τι χρειαστεί» για να σώσει το ευρώ δεν πρέπει να μας προκαλεί έκπληξη.

Ένα βήμα πριν από το ευρωδάνειο η Ισπανία;

Την ίδια στιγμή πολλαπλασιάζονται οι ενδείξεις που φέρνουν την κυβέρνηση του Μαριάνο Ραχόι κοντά σε αίτημα χρηματοδότησης από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό για τη στήριξη του χρηματοπιστωτικού τομέα. Παρά τη σιγήν ιχθύος που τηρούν οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι επί του θέματος, ο διεθνής Τύπος φιλοξενεί πλήθος «διαρροών» ή εκτιμήσεων ότι η Ισπανία «βρίσκεται με το ένα πόδι στον μηχανισμό στήριξης». Σύμφωνα με τις πληροφορίες που αναπαράγουν ειδησεογραφικά πρακτορεία όπως το Bloomberg, η Μαδρίτη θα λάβει εσπευσμένα μια προκαταβολή της συνολικής βοήθειας ύψους 100 δισ. ευρώ προκειμένου να ανταποκριθεί και στις ανάγκες αναχρηματοδότησης του χρέους της. Στα τέλη Οκτωβρίου λήγουν ισπανικά ομόλογα αξίας 20 δισ. ευρώ. Ομως τους επόμενους μήνες θα χρειαστούν τουλάχιστον 10 δισ. ευρώ για την αναχρηματοδότηση των ισπανικών τραπεζών. Ο οικονομολόγος της BNP Paribas, Ρικάρντο Σάντος, υπολογίζει ότι η πρώτη δόση που θα λάβει η Ισπανία θα ανέρχεται στα 30 δισ. ευρώ. Η Goldman Sachs εκτιμά σε έκθεσή της ότι το σχετικό αίτημα θα υποβληθεί από την ισπανική κυβέρνηση, η οποία διαψεύδει τη φημολογία, στα μέσα Σεπτεμβρίου κατά τη σύνοδο των Ευρωπαίων υπουργών Οικονομικών (Εcofin / Eurogroup). Αλλωστε ο Ευρωπαίος επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων, Ολι Ρεν, δεν έχει αποκλείσει το ενδεχόμενο, δηλώνοντας ότι «η ισπανική κυβέρνηση εξετάζει το ζήτημα, αλλά δεν έχουν ληφθεί ακόμα αποφάσεις».

Παίζει με τους δικούς της όρους η Γερμανία

Το μέλλον της Ευρωζώνης θα εξαρτηθεί από τη στάση που θα κρατήσει η Γερμανία, η οποία ωστόσο δεν φαίνεται ότι θα βάλει νερό στο κρασί της. Εξάλλου τα τελευταία μακροοικονομικά στοιχεία καταδεικνύουν πως η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή οικονομία βγαίνει κερδισμένη από την κρίση. Είναι χαρακτηριστικό πως το εμπορικό πλεόνασμα της Γερμανίας διευρύνθηκε στα 16,2 δισ. ευρώ από 15,3 δισ. ευρώ που ήταν τον Μάιο, ξεπερνώντας τις προβλέψεις των οικονομολόγων για πλεόνασμα 15 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με έρευνα του ινστιτούτου IFO, το εμπορικό ισοζύγιο της Γερμανίας θα εμφανίσει το 2012 το μεγαλύτερο πλεόνασμα σε παγκόσμιο επίπεδο, υπερφαλαγγίζοντας έτσι ακόμη και οικονομικές υπερδυνάμεις όπως η Κίνα, η Ιαπωνία και οι πετρελαιοπαραγωγές χώρες. Η αξία των γερμανικών εξαγωγών στα τέλη του έτους θα ξεπερνά κατά περίπου 210 δισ. δολάρια την αξία των εισαγωγών και το πλεόνασμα θα φτάσει σε παρόμοια επίπεδα, όπως πριν από την οικονομική κρίση. Αν επιβεβαιωθούν τελικά οι προβλέψεις, θα είναι η πρώτη φορά έπειτα από 25 χρόνια που η Γερμανία θα εξαγάγει προϊόντα μεγαλύτερης αξίας στην Κίνα σε σχέση με τις εισαγωγές της από τη χώρα της Απω Ανατολής.

Και όσο η γερμανική οικονομία παραμένει άτρωτη, τόσο η Ανγκελα Μέρκελ δεν θα κάνει ούτε βήμα πίσω στις επιδιώξεις της. Η Γερμανίδα καγκελάριος, για ακόμη μια φορά, τάχθηκε υπέρ της αυστηροποίησης του κοινοτικού ελέγχου σε χώρες-μέλη που παρουσιάζουν υπέρογκο χρέος και παραβιάζουν τα δημοσιονομικά όρια. Τα ανωτέρω αναφέρθηκαν σε σχετικές δηλώσεις της στη συνάντηση που είχε με τον Καναδό πρωθυπουργό Στέφεν Χάρπερ, εξαίροντας τον Καναδά ως πρότυπο «οικονομίας που δεν ζει με δανεικά». Μετά το πέρας της συνάντησης, η κ. Μέρκελ δήλωσε: «Κατέστησα σαφές για μια ακόμη φορά ότι χρειαζόμαστε μια μακροπρόθεσμη, βιώσιμη λύση. Πρόκειται για τη λήψη των μέτρων που δεν ελήφθησαν όταν δημιουργήθηκε η νομισματική ένωση, δηλαδή μια πολιτική ένωση. Η Γερμανία γνωρίζει ότι σε μια ζώνη κοινού νομίσματος οι πολιτικές ευθύνες πρέπει να επιμερίζονται. Είμαστε σε καλό δρόμο για πολλά από αυτά τα ζητήματα, αλλά ο χρόνος είναι πολύτιμος. Εχουμε πλήρη επίγνωση αυτού του γεγονότος».

Με τη γραμμή του Βερολίνου συντάσσονται και οι σύμμαχοί της, ενώ ο Αυστριακός υπουργός Εξωτερικών, Μ. Σπιντελέγκερ, δηλώνει πως οι χώρες που δεν τηρούν τις οικονομικές δεσμεύσεις τους θα πρέπει να αποβάλλονται από την Ευρωζώνη. Προσέθεσε μάλιστα ότι έχει συζητήσει το θέμα με Ευρωπαίους ομολόγους του και ότι χώρες όπως η Γερμανία θα στήριζαν την ιδέα.

Προς Ευρώπη δύο ταχυτήτων;

Κι ενώ το χάσμα μεταξύ Βορρά και Νότου μεγαλώνει, αυξάνονται οι πιθανότητες για μια Ευρώπη δύο ταχυτήτων. Ευρωπαίοι πολιτικοί και αναλυτές βλέπουν διαχωριστικές γραμμές μεταξύ «Βορείων» και «Νοτίων». Ο πρώην πρωθυπουργός του Βελγίου και νυν επικεφαλής των Ευρωπαίων Φιλελευθέρων στις Βρυξέλλες, Γκι Φερχόφσταντ, διαπιστώνει πως υπάρχει διάσταση απόψεων ανάμεσα σε όσους θέλουν κοινή ανάληψη χρεών στην Ευρωζώνη και σε όσους την απορρίπτουν. Από την πλευρά του ο οικονομολόγος Ζολτ Ντάρβας, από το Ινστιτούτο Μπρούγκελ των Βρυξελλών, κάνει λόγο για διαχωρισμό Βορείων - Νοτίων με κριτήριο τον πληθωρισμό.

Ο πρώην επικεφαλής του συνδέσμου γερμανικών βιομηχανιών, Χανς Ολαφ Χένκελ, προτείνει έναν νέο διαχωρισμό με τη θέσπιση ενός «βορείου ευρώ» για τις χώρες βορείως των Αλπεων και ενός «νοτίου ευρώ» για όλες τις υπόλοιπες. «Οι οικονομολόγοι, και όχι μόνο, πρέπει να έχουν αντιληφθεί ότι το ευρώ έχει γίνει υπερβολικά αδύναμο για τις χώρες του Βορρά και ταυτόχρονα υπερβολικά ισχυρό για τις χώρες του Νότου. Κατά τη γνώμη μου, πρόκειται για ένα εκτός λογικής επιδοτούμενο πρόγραμμα εξαγωγών για τη γερμανική βιομηχανία. Είναι τρέλα να πληρώνουν οι φορολογούμενοι και τα παιδιά τους την προώθηση των εξαγωγών μας με ένα ανίσχυρο ευρώ» υποστηρίζει ο Χανς Ολαφ Χένκελ.

Αλλά και ο καθηγητής Οικονομικών στο πανεπιστήμιο του Βερολίνου Μάρκους Κέρμπερ προτείνει δύο «παράλληλα ευρώ» στην Ευρωζώνη, ένα για τις χώρες του Βορρά κι ένα για τις υπερχρεωμένες χώρες του Νότου. Ο κ. Κέρμπερ δεν προτείνει την επαναφορά της δραχμής στην Ελλάδα (αντιθέτως, μάλιστα, επισημαίνει ότι η δραχμή δεν θα έλυνε τα σημερινά προβλήματα), αλλά προτείνει στη Γερμανία να εκδώσει ένα ισχυρό νόμισμα του Βορρά μαζί με άλλες τέσσερις χώρες που διαθέτουν ισχυρά πλεονάσματα και τηρούν αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία: την Ολλανδία, τη Φινλανδία, την Αυστρία και το Λουξεμβούργο. Το νόμισμα αυτό που θα προσανατολίζεται στο παλαιό γερμανικό μάρκο ή στο ολλανδικό φιορίνι θα κυκλοφορεί παράλληλα με το σημερινό ευρώ, όπως ανέφερε ο Γερμανός οικονομολόγος. Σύμφωνα με τον καθηγητή, ίσως με αυτόν τον τρόπο βοηθηθεί εμμέσως και η Ελλάδα να αποπληρώσει τα χρέη της, καθώς ναι μεν τα χρέη παραμένουν σε ευρώ, αλλά μέσω της καθιέρωσης ενός πιο ισχυρού νομίσματος θα είναι πιο εύκολο και πιο φτηνό για τη Γερμανία να προμηθευτεί ευρώ, άρα, κατά κάποιον τρόπο, διά του πληθωρισμού, τα ευρώ των νοτίων χωρών συσσωρεύονται πιο εύκολα. Η νομισματική ζώνη του μάρκου-φιορινιού θα πρέπει να είναι ανοιχτή σε όλους, υποστηρίζει. Οποιος εκπληρώνει και είναι διατεθειμένος να τηρεί σε μόνιμη βάση τα κριτήρια σύγκλισης μπορεί να προσχωρήσει στη ζώνη των Βορείων, εξηγεί ο καθηγητής. «Ως η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, η Ιταλία δικαιούται να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη ως εταίρος και να διατυπώνει τις δικές της προτάσεις επ’ αυτού. Αλλά προηγουμένως πρέπει να κάνει μεταρρυθμίσεις στο κράτος και στα δημόσια οικονομικά της» λέει ο Γερμανός οικονομολόγος.

Πηγή: Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης – Γενική Γραμματεία Επικοινωνίας