Η προσεκτική επανεξέταση του πλαισίου φορολόγησης καπνικών προϊόντων μπορεί να συμβάλει στην ανάσχεση του παράνομου εμπορίου καπνικών προϊόντων, με θετικά αποτελέσματα τόσο στα δημόσια έσοδα, όσο και στις προοπτικές βιωσιμότητας των επιχειρήσεων του κλάδου, όπως προκύπτει από τα συμπεράσματα μελέτης του ΙΟΒΕ με θέμα τη φορολογία των καπνικών προϊόντων στην Ελλάδα.

Τα αποτελέσματα της ανάλυσης δείχνουν ότι λόγω του παράνομου εμπορίου η φορολόγηση έχει φτάσει και ενδεχομένως έχει ξεπεράσει τα όριά της στην αγορά καπνικών προϊόντων. Πιο συγκεκριμένα, η περαιτέρω αύξηση του Ειδικού Φόρου κατανάλωσης (ΕΦΚ) στα καπνικά προϊόντα φαίνεται να οδηγεί σε μείωση των φορολογικών εσόδων και σε άνοδο της παράνομης αγοράς, ενώ η ελάφρυνση του φόρου αναμένεται να αυξήσει τα έσοδα του κράτους, περιορίζοντας ταυτόχρονα την παράνομη αγορά καπνικών προϊόντων.

Όπως ανέφερε κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου ο γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ, Νίκος Βέττας, είναι αναγκαίο να υπάρξει εξορθολογισμός των φορολογικών συντελεστών στα καπνικά προϊόντα καθώς, όπως προκύπτει και από τη μελέτη, παρά τις σημαντικές αυξήσεις στους συντελεστές ΕΚΦ και ΦΠΑ, η απόδοση εσόδων δεν ήταν η αναμενόμενη.

Αναλύοντας τους φορολογικούς συντελεστές ο υπεύθυνος τμήματος κλαδικών μελετών ΙΟΒΕ Γιώργος Μανιάτης, ανέφερε ότι το ύψος και η δομή της φορολογίας καπνικών προϊόντων έχει μεταβληθεί δραστικά από το 2009 με στόχο την ενίσχυση των δημοσίων εσόδων. Ωστόσο με την αλλαγή στη δομή του φόρου επιβαρύνθηκαν σημαντικά οι τιμές καπνικών προϊόντων που λειτουργούσαν μερικώς ανασχετικά στο παράνομο εμπόριο.

Επίσης πρόσθεσε ότι η άνοδος στα αφορολόγητα καπνικά προϊόντα συνεπάγεται σημαντική «διαρροή» εσόδων για το κράτος. Ειδικότερα το 2013 τα «διαφυγόντα φορολογικά έσοδα, με βάση τις ποσότητες παράνομων καπνικών προϊόντων, ανήλθαν σε 724 εκατ. ευρώ ενώ εκτιμάται ότι θα υπάρξει περαιτέρω αύξηση το 2014».

Στη μελέτη αναφέρεται επίσης ότι η φορολογία στα καπνικά προϊόντα έχει φτάσει ή ξεπεράσει τα όριά της και κάθε προσπάθεια αύξησής της είναι ιδιαίτερα πιθανό ότι θα οδηγήσει σε μείωση των δημοσίων εσόδων και επέκταση του παράνομου εμπορίου.

Ειδικότερα, το ύψος και η δομή της φορολόγησης των καπνικών προϊόντων στην Ελλάδα έχουν μεταβληθεί δραστικά τα τελευταία χρόνια με στόχο την ενίσχυση των δημοσίων εσόδων. Σύμφωνα με τη μελέτη του ΚΟΒΕ, η αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης έχει αρνητικές επιπτώσεις στην αγορά καπνικών προϊόντων, με προεκτάσεις στα έσοδα που εισπράττει το κράτος.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας του ΙΟΒΕ, η νόμιμη αγορά καπνικών προϊόντων ακολουθεί συνεχή πτωτική πορεία, με τη συνολική μείωση του όγκου πωλήσεων την περίοδο 2009-2013 να φτάνει το 36% και της αξίας πωλήσεων το 52%. Στο μεταξύ, σχετικές έρευνες καταγράφουν διόγκωση των πωλήσεων παράνομων τσιγάρων και χύμα καπνού, οι οποίες το 2014 εκτιμάται ότι θα καλύπτουν κατά μέσο όρο το 22% της συνολικής αγοράς καπνικών προϊόντων.

Εκτός από τις επιπτώσεις της βαθειάς ύφεσης που διέρχεται η ελληνική οικονομία, στην πτώση της αγοράς και στην άνοδο του παράνομου εμπορίου καπνικών προϊόντων συνέβαλαν οι αυξήσεις των φορολογικών συντελεστών από το 2010. Μεταξύ 2009 και 2014, ο συντελεστής Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης (ΕΦΚ) στα τσιγάρα αυξήθηκε κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες, ενώ η συνολική φορολογική επιβάρυνση στα τσιγάρα πλησιάζει πλέον το 86% της Μέσης Σταθμισμένης Λιανικής Τιμής (ΜΣΛΤ). Ακόμα μεγαλύτερη είναι η επιβάρυνση του λεπτοκομμένου καπνού (στριφτά τσιγάρα), η οποία ξεπερνά το 92% της ΜΣΛΤ του. Ως αποτέλεσμα, σε σύγκριση με την ΕΕ-28, η φορολογική επιβάρυνση ως ποσοστό της ΜΣΛΤ στην Ελλάδα είναι από τις υψηλότερες σε όλες τις κατηγορίες καπνικών προϊόντων.

Παρά το γεγονός ότι την περίοδο 2009-2014 η συνολική φορολογική επιβάρυνση ανά φορολογική μονάδα καπνικών προϊόντων αυξήθηκε κατά 63%, τα έσοδα για το κράτος το 2014 αναμένονται χαμηλότερα από το 2009. Επιπλέον, οι σημαντικές αυξήσεις στους συντελεστές ΕΦΚ και ΦΠΑ δεν είχαν την αναμενόμενη απόδοση εσόδων καθώς συστηματικά παρουσίασαν αρκετά μεγάλες αποκλίσεις έναντι των στόχων του κρατικού προϋπολογισμού. Παρόλα αυτά, η φορολογία των καπνικών προϊόντων εξακολουθεί να αποτελεί μία από τις σημαντικότερες πηγές εσόδων για το κράτος: το 2013 περίπου 3,2 δισ. ευρώ ή το 7,8% των συνολικών φορολογικών εσόδων εισέρευσαν στα κρατικά ταμεία από τον ΕΦΚ και το ΦΠΑ καπνικών προϊόντων.

Οι αρνητικές συνέπειες των ανωτέρω εξελίξεων για την εφοδιαστική αλυσίδα καπνικών προϊόντων, τα δημόσια ταμεία και τη δημόσια υγεία καθιστούν επιτακτική την ανάγκη για τη λήψη αποτελεσματικών μέτρων αντιμετώπισης της παράνομης διακίνησης καπνικών προϊόντων.

Στη μελέτη εξετάζονται επίσης εναλλακτικά σενάρια φορολόγησης των καπνικών προϊόντων και προσδιορίζονται οι επιπτώσεις στα φορολογικά έσοδα του κράτους και στην πορεία της νόμιμης και παράνομης αγοράς καπνικών προϊόντων για την περίοδο 2014-2016.

Εξάλλου ο γενικός διευθυντής του Ελληνικού Συνδέσμου καπνικών Εταιρειών Ευρώπης (ΕΣΚΕΕ) Νίκος Νεχαμά ανέφερε ότι την τελευταία πενταετία οι κυβερνήσεις έκαναν πολλές μετατροπές στη φορολογία των καπνικών προϊόντων χωρίς στρατηγικό σχεδιασμό με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν στρεβλώσεις όπως το λαθρεμπόριο το οποίο αυξήθηκε από 5% το 2009 σε ποσοστό άνω του 20% σήμερα.

Εξέφρασε επίσης την εκτίμηση ότι περαιτέρω αύξηση της φορολογίας θα οδηγήσει σε αύξηση του λαθρεμπορίου και λιγότερα κυβερνητικά έσοδα και ζήτηση να υπάρξει η βέλτιστη φορολογία, ώστε σε συνδυασμό με τα αστυνομικά μέτρα να αντιμετωπιστεί το σοβαρό αυτό πρόβλημα. Τέλος πρόσθεσε ότι ο ΕΣΚΕΕ ζήτησε συνάντηση με το υπουργείο Οικονομικών καθώς θεωρεί ότι μπορεί να συνεισφέρει στην επίτευξη του στόχου.

Πηγή: ΑΠΕ/ΜΠΕ