YΠOIK 1029812/1962/B0010/ΠOΛ. 1173/6.5.1997

κοινοποίηση της υπ` αριθμ. 130/97 γνωμοδότησης N.Σ.K.

Σας κοινοποιούμε της αριθμ. 130/97 γνωμοδότηση του Δ` τμήματος του N.Σ.K. που έγινε αποδεκτή από τον κ. Υφυπουργό Oικονομικών, με την οποία ορίζονται τα εξής:

α) Ανήκει στην αποκλειστική αρμοδιότητα της διμελούς επιτροπής αρθρ. 6 N. 2160/93 ο καθορισμός της σχετικής αποζημίωσης για παραχώρηση απλής χρήσης αιγιαλού στις επιχειρήσεις που μνημονεύονται στο εν λόγω άρθρο χωρίς πρόσθετη δήλωση βουλήσεως άλλου οργάνου β) Απόκειται στην κρίση της Επιτροπής ο τρόπος καθορισμού της αποζημίωσης (π.χ. γνώμες υπηρεσιών, αυτοψία, συγκριτικά στοιχεία κλπ.) με γνώμονα πάντα τον ακριβή προσδιορισμό της και γ) σε περίπτωση ισοψηφίας υπερισχύει η ψήφος του προέδρου αυτής δηλ. του ανωτέρου κατά βαθμό και σε περίπτωση ισοβαθμίας του αρχαιότερου μέλους αυτής.

TO NOMIKO ΣYMBOYΛIO TOY KPATOYΣ ------------------------------- Αριθμός Γνωμοδοτήσεως 130/1997 -------------------------------- (Δ` TMHMA)

Συνεδρίαση της 6.2.1997

Περίληψη ερωτήματος: 1) Ποία η αρμοδιότητα της διμελούς επιτροπής του άρθρου 6 της παρ. 21 ν. 2160/1993, 2) κατά ποίο τρόπο προσδιορίζει την αποζημίωση 3) και ποία η απόφασή της σε περίπτωση ισοψηφίας. -----------------------------------------------------------------------

I. κατά την παρ. 21 του άρθρου 6 του ν. 2160/1993 (που αντικατέστησε την παρ. 7 του άρθρου 60 του από 11/12.11.1929 Π. Δ/τος):

"Δι` αποφάσεως του Υπουργού των Oικονομικών, εκδιδομένης κατόπιν προτάσεως του Υπουργού Εθνικής Oικονομίας μετά γνώμην της Επιτροπής Δημοσίων κτημάτων, εις ην μετέχει ειδικώς δια την περίπτωσιν ταύτην και αντιπρόσωπος του προτείνοντος Yπουργείου, εις τους έχοντας ή προτιθεμένους να ιδρύσουν επί ιδωτικών χώρων εμπορικάς επιχειρήσεις χύδην φορτίου εργοστάσια ή άλλας βιομηχανικάς επιχειρήσεις ή εις τους εκμεταλλευομένους μεταλλεία ή λατομεία, επιτρέπεται η άνευ δημοπρασίας απευθείας παραχώρηση του δικαιώματος χρήσεως αιγιαλού προς κατασκευή προβλητών ή άλλων έργων, προοριζομένων δια την εξυπηρέτησιν των εμπορικών επιχειρήσεων χύδην φορτίου, βιομηχανιών, βιοτεχνιών, μεταλλείων και λατομείων αυτών ή τρίτων που διακινούν όμοιο φορτίο και αντί ετησίας αποζημιώσεως καθοριζομένης ανά πενταετία κατά την διαδικασίαν του άρθρου 5 του ν. 5895/1993 του υπό τούτου προβλεπόμενου πρωτοκόλλου γνωμοδοτήσεως συντασσομένου παρά διμελούς επιτροπής εκ δημοσίων υπαλλήλων της αρμοδιότητος ενός εκάστου των Yπουργείων Oικονομικών και Εθνικής Oικονομίας οριζομένων υπό των οικείων υπουργών.

Η κατασκευή των τοιούτων έργων ενεργείται τηρουμένων και των οικείων περί λιμένων διατάξεων, ως και των περί σχεδίων πόλεων και κωμών.

Αδειες κατασκευής και χρήσεως λιμενικών έργων που έχουν καταργηθεί με βάση την ως άνω αντικαθισταμένη διάταξη, ισχύουν και για όλες τις παραπάνω χρήσεις".

κατά το άρθρο 5 του ν. 5895/1993 (που αντικατέστησε το άρθρο 115 του από 11/12.11.1929 Π. Δ/τος).

"Εις βάρος των οπωσδήποτε άνευ συμβατικής σχέσεως καρπουμένων ή ποιουμένων χρήσιν δημοσίων κτημάτων ή τοιούτων, ών την νομήν ή την χρήσιν έχει διά συμβάσεως οιασδήποτε το Δημόσιον ή η ΔΔK βεβαιούται αποζημίωσις δι` ό χρονικόν διάστημα εποιήσαντο χρήσιν.

Η αποζημίωσις ορίζεται υπό τοπικής Επιτροπής, αποτελούμεν, εκ του Εφόρου, του Ειρηνοδίκου και του Ταμίου κατά την κρίσιν ανδρός αγαθού δια πρωτοκόλλου, όπερ εγκρινόμενον υπό της Διοικούσης Επιτροπής της Διοικήσεως Δημοσίων κτημάτων, κοινοποιείται δια δημοσίου οργάνου εις τον κατά τα άνω καρπούμενον ή χρησιμοποιούντα το ακίνητον, όστις θεωρείται αποδεχθείς την καθορισθείσαν αποζημίωσιν αν εντός μηνιαίας προθεσμίας από της κοινοποιήσεως του πρωτοκόλλου δεν ασκήση ανακοπήν, ενώπιον του Ειρηνοδίκου μεν αν πρόκειται περί ετησίας αποζημιώσεως κάτω των πέντε χιλιάδων δραχμών, ενώπιον δε του Προέδρου Πρωτοδικών αν πρόκειται περί μεγαλυτέρας αποζημιώσεως. O πρόεδρος ή ο Ειρηνοδίκης κρίνοντες εκ των ενόντων ακυρούσιν ή επικυρούσι το πρωτόκολλον ή περιορίζουσι την καθορισθείσαν αποζημίωσιν. κατά της τοιαύτης αποφάσεως ουδέν επιτρέπεται ένδικον μέσον. Αν όμως αμφισβητήται διά της ανακοπής αυτό τούτο το δικαίωμα του Δημοσίου, η απόφασις του Προέδρου ή του Ειρηνοδίκου ουδεμίαν ασκεί επιρροήν εις την δικήν περί του δικαιώματος, ήτις ήθελε κινηθή ενώπιον του αρμοδίου Δικαστηρίου. Το μη ανακοπέν εμπροθέσμως πρωτόκολλον ή το επικυρωθέν ή τροποποιηθέν κατά τα άνω υπό του Προέδρου ή Ειρηνοδίκου αποτελεί τίτλον διοικητικής εκτελέσεως κατά τον Νόμον περί εισπράξεως δημοσίων εσόδων, ουδεμιάς χωρούσης ανακοπής εκ των διατάξεων του νόμου τούτου".

Ενόψη των άνω διατάξεων υποβάλλεται το ερώτημα:

1) Ποία η αρμοδιότητα της Διμελούς Επιτροπής του άρθρου 6 παρ. 21 του ν. 2160/1993 της ανατέθηκε η αρμοδιότητα της Τοπικής Επιτροπής του ν. 5895/1993 να καθορίζει την αποζημίωση με πρωτόκολλο γνωμοδοτήσεως, το οποίο αντιστοιχεί στο πρωτόκολλο του τελευταίου νόμου, ή η αρμοδιότητα της Διουκούσης Επιτροπής Διοικήσεως Δημοσίων κτημάτων να εγκρίνει το πρωτόκολλο.

2) Στην πρώτη περίπτωση εάν η διμελής επιτροπή, για τον καθορισμό της αποζημιώσεως, δύναται να βασισθεί σε γνώμη περιφερειακής υπηρεσίας (ΔOY ή κτηματικής) ή πρέπει να ενεργεί αυτοψία σε κάθε περίπτωση.

3) Επειδή η προβλέπουσα τη διμελή επιτροπή διάταξη (άρθρο 6 παρ. 21 ν. 2160/1993) δεν ορίζει πρόεδρο αυτής, πως θα λαμβάνονται οι αποφάσεις της σε περίπτωση ισοψηφίας.

II. H διάταξη του άρθρου 6 παρ. 21 του ν. 2160/1993 ιδρύει αρμοδιότητα διμελούς επιτροπής να καθορίζει με πρωτόκολλο την αποζημίωση, που αποτελεί το αντάλλαγμά της, ρυθμιζομένης με τη διάταξη αυτή, παραχωρήσεως σε ορισμένες επιχειρήσεις του δικαιώματος χρήσεως αιγιάλου. Το εν λόγω πρωτόκολλο αποζημιώσεως της διμελούς επιτροπής αντιστοιχεί στο πρωτόκολλο της τοπικής επιτροπής του άρθρου 5 ν. 5895/1993 (βλ. διατύπωση νόμου "του υπό τούτου προβλεπομένου πρωτοκόλλου γνωμοδοτήσεως συντασσομένου παρά διμελούς επιτροπής").

H προαναφερθείσα διάταξη (του άρθρου 6 παρ. 21 ν. 2160/1993) παραπέμπει για τον καθορισμό της αποζημιώσεως στη διαδικασία του άρθρου 5 του ν. 5895/1993.

Το άρθρο αυτό προέβλεπε συλλογική αρμοδιότητα (δύο οργάνων) για τον καθορισμό της αποζημιώσεως, (πρωτόκολλο τοπικής επιτροπής και έγκρισή του από τη Διοικούσα Επιτροπή της Διοικήσεως Δημοσίων κτημάτων).

H εν λόγω συλλογική αρμοδιότητα μετετράπη σε αποκλειστική (ενός οργάνου) με το άρθρο 2 παρ. 1 α.ν. 1925/1951, με το οποίο καταργήθηκε η έγκριση του πρωτοκόλλου.

Με το άρθρο 2 παρ. 2 του ν.δ. 27/27.6.1935 η Διοικούσα Επιτροπή της Διοικήσεως Δημοσίων κτημάτων, μετονομάσθηκε σε Επιτροπή Δημοσίων κτημάτων, (που προβλεπόταν και στον προϊσχύσαντα οργανισμό του Υπουργείου Oικονομικών ως γνωμοδοτικό όργανο - Π.Δ. 636/1977 άρθρο 72) και κατά το άρθρο 8 παρ. 9 του αυτού ν. δ/τος "εις ας περιπτώσεις ορίζεται ότι αποφασίζει η Διοικούσα Επιτροπή Δ.Δ.K. αποφασίζει εφεξής ο Υπουργός Oικονομικών μετά σύμφωνο γνώμη της Επιτροπής Δημοσίων κτημάτων".

H τελευταία Επιτροπή, ως συνεστημένο συλλογικό όργανο, προβλεπόμενο από το άρθρο 1 του α.ν. 1540/1938 (ως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 8 του ν.δ. 668/1941) και το άρθρο 72 του Π.Δ. 636/1977, καταργήθηκε, ως όργανο της κεντρικής Υπηρεσίας του Υπουργείου Oικονομικών, με την 0208/181/26.4.1982 απόφαση των Υπουργών Προεδρίας Kυβερνήσεως και Oικονομικών, που εκδόθηκε κατ` εξουσιοδότηση του άρθρου 4 παρ. 2 του ν. 1232/1982 (βλ. και NΣK 85/1994).

Επί πλεόν με το B.Δ. 619/1965 οι αρμοδιότητες καθορισμού της αποζημιώσεως του άρθρου 5 του ν. 5895/1933 και του άρθρου 60 παρ. 7 του από 11/12.11.1929 Π.Δ. (που αντικαθιστά η κρινόμενη διάταξη) περιήλθαν στον οικονομικό Εφορο.

Από το συνδυασμό όλων των ανωτέρω διατάξεων προκύπτει ότι η παραπομπή της κρινόμενης διατάξεως (του άρθρου 6 παρ. 21 ν. 2160/1993) στη διαδικασία του άρθρου 5 του ν. 5895/1993, οφειλομένη προφανώς στην αυτή, ως προς το σημείο αυτό, διατύπωση της αντικατασταθείσης διατάξεως (άρθρου 60 παρ. 7 π.δ. 11/12.11.1929, που προστέθηκε με το άρθρο 12 του α.ν. 1540/1938), έχει την έννοια της παραπομπής σ` αυτή, όχι στην αρχική της μορφή, αλλά όπως αυτή τροποποιηθείσα ίσχυε κατά το χρόνο της παραπομπής (πρβλ. και AΠ 171/1956 EEN 29, 504), κατά τον οποίο πλέον χρόνο δεν απαιτείτο έγκριση του πρωτοκόλλου από το Υπουργείο Oικονομικών, λόγω της καταργήσεώς της με το α.ν. 1925/1951 (άρθρο 2 παρ. 1).

Αλλως θα ίσχυε εν προκειμένω το άρθρο 5 του ν. 5895/1993 στην αρχική του μορφή ως προς όλες τις διατάξεις του υπό αρμοδιότητα Ειρηνοδικείου προς εκδίκαση ανακοπών κατά πρωτοκόλλων αποζημιώσεως μέχρι 5.000 δρχ.), πράγμα που δεν είναι δυνατόν να ήθελε ο νομοθέτης, δεδομένου ότι τούτο αντιβαίνει στις κρατούσες σήμερα κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες και αντιλήψεις.

1. Κατά συνέπεια στο πρώτο σκέλος του ερωτήματος αρμόζει η απάντηση ότι η διάταξη του άρθρου 6 παρ. 21 ν. 2160/1993 αναθέτει την αρμοδιότητα καθορισμού της σχετικής αποζημιώσεως αποκλειστικώς σε διμελή επιτροπή, δηλαδή χωρίς πρόσθετη δήλωση βουλήσεως άλλου οργάνου.

III. Το άρθρο 5 του ν. 5895/1933 (στο οποίο παραπέμπει το άρθρο 6 παρ. 21 ν. 2160/1993) προβλέπει ότι η αποζημίωση ορίζεται "κατά την κρίση ανδρός αγαθού" χωρίς να διαγράφει ειδικώτερα τον τρόπο προσδιορισμού της, που απαντάται σε άλλες διατάξεις (όπως τα άρθρα 13 παρ. 1 και 15 παρ. 4 του ν.δ. 797/1971 περί αναγκ. απαλ/σεων).

2. Επομένως στο δεύτερο σκέλος του ερωτήματος αρμόζει η απάντηση ότι στην κρίση της επιτροπής απόκειται ο τρόπος καθορισμού της αποζημιώσεως (π.χ. γνώμες υπηρεσιών, αυτοψία, συγκριτικά στοιχεία) με γνώμονα πάντοτε τον ακριβή και δίκαιο προσδιορισμό της.

IV. O φορέας της αρμοδιότητας καθορισμού της αποζημιώσεως του άρθρου 6 παρ. 21 ν. 2160/1993, όπως προκύπτει και από τον χαρακτηρισμό του από το νόμο ως (διμελούς) επιτροπής, αποτελεί συλλογικό όργανο της Διοικήσεως (βλ. Σπηλιωτόπουλο Εγχειρ. Διοικ. Δικαίου 1993 σελ. 143 σημ. 14).

Οπως προκύπτει από τις γενικές διατάξεις περί λειτουργίας των συλλογικών οργάνων (άρθρο 19 ν. 1599/1986) σπουδαίος συντελεστής της λειτουργίας τους είναι ο πρόεδρος, που διευθύνει τις εργασίες τους, επιμελείται της διεξαγωγής των συνεδριάσεων, εποπτεύει την πορεία των συζητήσεων και υπογράφει κάθε πράξη τους (παρ. 7).

Oι διατάξεις αυτές, ενώ ορίζουν ότι σε περίπτωση ισοψηφίας υπερισχύει η ψήφος του προέδρου (παρ. 6 εδ. 2), δεν προβλέπουν ποίο μέλος προεδρεύει του συλλογικού οργάνου όταν υπάρχει κενό στην ειδική νομοθεσία.

Κατά τη νομολογία όταν απουσιάζουν ο πρόεδρος και ο αναπληρωτής του, του συλλογικού οργάνου προεδρεύει, σύμφωνα με τις κρατούσες περί λειτουργίας των συλλογικών οργάνων γενικές αρχές, το πρώτο της τάξει από τα παρόντα μέλη του (ΣτE 1779/1974 - 1323/1954).

και το άρθρο 63 παρ. 2 του Π.Δ. 636/1977 (προϊσχύσαντος οργανισμού Υπ. Oικονομικών - στον ισχύοντα δεν υπάρχει σχετική ρύθμιση) όριζε ότι των συμβουλίων και επιτροπών προεδρεύει ο ανώτερος κατά βαθμό δημόσιος υπάλληλος και εν ισοβαθμία ο αρχαιότερος.

3. H γενική αυτή αρχή θα ισχύσει και εν προκειμένω για τη διμελή επιτροπή (του άρθρου 6 παρ. 21 ν. 2160/1993). Συνεπώς στο τρίτο σκέλος του ερωτήματος αρμόζει η απάντηση ότι σε περίπτωση ισοψηφίας υπερισχύει η ψήφος του προέδρου της επιτροπής, δηλαδή του ανωτέρου κατά βαθμό, και σε περίπτωση ισοβαθμίας του αρχαιοτέρου, μέλους της.