Η ανάγκη ύπαρξης διαφορετικών συντελεστών στη φορολογία

Του Δημήτρη Σταματόπουλου

 τ. Γενικού Διευθυντή Φορολογίας
του Υπουργείου Οικονομικών
Διδάκτωρ Παντείου Πανεπιστημίου
Συγγραφέα Φορολογικού Δικαίου

Το να κάνεις λάθος είναι ανθρώπινο.

Να μην το αναγνωρίσεις όμως, όταν έχει γίνει πασιφανές, δεν είναι έξυπνο.

Λέει ο μύθος: Ο έξυπνος αναγνωρίζει το λάθος του αμέσως. Ο χαζός επιμένει. Ο ηλίθιος το δικαιολογεί.

Τελικά αν δεν διδάσκεσαι από τα λάθη και κάνεις ίδιες προτάσεις και σε άλλα θέματα, τότε ή είσαι από άλλο πλανήτη ή από άλλη Ήπειρο.

Ας προχωρήσουμε σε χειροπιαστά παραδείγματα, χωρίς βαθυστόχαστους οικονομικούς ορισμούς, αν και προσωπικά πιστεύω ότι η φορολογία είναι επιστήμη.

Κάτι άλλο που θέλω να αναφέρω είναι ότι: σε κανένα φορολογικό μέτρο το αποτέλεσμα του δεν είναι μαθηματικό, γιατί οι φορολογούμενοι - πολίτες μεταβάλουν θέσεις διαρκώς ....κράτος και φορολογούμενοι παίζουν, σε μια παράξενη συμφωνία, σκάκι.

Ας πάρουμε το πετρέλαιο: Ένα αγαθό, αλλά απαιτούνται περισσότεροι φορολογικοί συντελεστές, ανάλογα με τη χρήση και τις ανάγκες των χρηστών - πολιτών. Προτάθηκε από την Τρόικα και έγινε δεκτό να ενοποιηθούν οι συντελεστές στο πετρέλαιο θέρμανσης και κίνησης. Ένας συντελεστής που θα οδηγούσε σε απλοποίηση, σε πάταξη του λαθρεμπορίου και σε πρόσθετα έσοδα ένα δις.

Αποτέλεσμα οι πολίτες μετέβαλαν την θέση τους, δεν κατανάλωσαν το ίδιο πετρέλαιο θέρμανσης, πήγαν σε εναλλακτικές λύσεις ή προτίμησαν να ξεπαγιάσουν. Φορολογικό αποτέλεσμα: Μείον 100 εκ. Αποτέλεσμα λαθρεμπορίου από αυτό το μέτρο: όχι το αναμενόμενο, αφού μπορούσε να γίνει λαθρεμπόριο από το ναυτιλιακό πετρέλαιο και τις εμφανιζόμενες σαν εξαγωγές. Τεχνικά όμως υπάρχουν πλέον περισσότερες δυνατότητες με τα νέα εγκαταστημένα συστήματα παρακολούθησης.

Συμπέρασμα αυτόματο χωρίς δεύτερες σκέψεις: Το μέτρο απέτυχε, είχα πει σε προηγούμενο χρόνο και πρέπει να το παραδεχτούμε. Οι δύο συντελεστές είναι αναγκαίοι. Άλλος στο πετρέλαιο θέρμανσης και άλλος στο πετρέλαιο κίνησης. Ανάλογοι με την κοινωνική ανάγκη, την χρησιμότητα, χωρίς να παραγνωρίζουμε τα έσοδα του κράτους. Τα έσοδα, με την εφαρμογή των δυο συντελεστών δεν θα μειωθούν, αντίθετα είναι πολύ πιθανό να αυξηθούν λόγω και πάλι της επαναφοράς  των πολιτών, πλησίον της προηγούμενης καταναλωτικής τους συμπεριφοράς.

Την ίδια εποχή διακινούνταν ιδέες για ένα μοναδικό συντελεστή και στο ΦΠΑ. Αντί για τρεις. Μάλιστα σε βάρος μας, είναι και οι μειωμένοι κατά 30 % συντελεστές ΦΠΑ, που εφαρμόζει η χώρα μας στα νησιά του Αιγαίου. Άρα μας λένε: έχετε έξι συντελεστές. Η δικαιολογία εξίσου απλή, αλλά αγνοεί την κοινωνία: Ένας συντελεστής, ίσον μικρό διοικητικό κόστος, απλοί υπολογισμοί, απλότητα στους ελέγχους, μείωση φοροδιαφυγής που γίνεται μέσω της κινητικότητας των συντελεστών. Τότε δεν πέρασε.

Τελευταία διαβάζουμε ότι διακινούνται οι ίδιες ιδέες. Ένας ενιαίος συντελεστής σε όλα τα αγαθά και τις υπηρεσίες. Αυτά εφαρμόζονται σε κράτη υποανάπτυκτα στον "τρίτο κόσμο" και σπανίως σε προηγμένα κράτη. Εδώ υπάρχουν μηχανογραφήσεις και ηλεκτρονικά συστήματα. Ίσως και τα κράτη  που έχουν ως βάση σκέψης, δεν προσφέρουν και σοβαρή κοινωνική πρόνοια και δεν έχουν υψηλές απαιτήσεις εσόδων.

Το να προτείνεται όμως σε ένα ευρωπαϊκό κράτος που τα κατάφερε και πέρασε στην ηλεκτρονική εποχή, είναι σαν να κάνεις αντιγραφή "σκονάκι", αλλά από άλλο μάθημα.

Στα 28 κράτη της ΕΕ τα 27 έχουν περισσότερους από ένα συντελεστές. Γιατί; Γιατί αυτό επιβάλλουν οι κοινωνικές συνθήκες.

Εάν ήθελε εφαρμοστεί ένας συντελεστής για την  Ελλάδα,  ο ουδέτερος συντελεστής είναι κοντά στο 18,4 στις παρούσες συνθήκες κρίσης.

Μερικά απλά ερωτήματα:

Χάριν της απλότητας θα θέλατε τα φάρμακα από 6,5 να πάνε στο 18,5%;

Θεωρείται σωστό τα φάρμακα και το ουίσκι να έχουν τον ίδιο συντελεστή;

Μήπως τα μακαρόνια και το κρέας να έχουν τον ίδιο συντελεστή με τα έπιπλα;

Τα βιβλία και τα καλλυντικά  να ανήκουν στον ένα και μοναδικό συντελεστή;

Γιατί στην ΕΕ επιτρέπονται τρεις συντελεστές και αυτό αμφισβητείται  ή πιο κομψά προτείνεται να μην ισχύει στην Ελλάδα και μάλιστα με συνηγορία και Ελλήνων παραγόντων. Θα απλοποιηθεί λένε το σύστημα, αλλά δεν πρόκειται για μηχανή προπαίδειας, όταν μιλάς για το κοινωνικό σύνολο, πρέπει να κρίνεις και να  υπολογίζεις ανάγκες. Έχεις να κάνεις με ανθρώπους.

Ας ζητήσουμε από τους  μεταφορείς των ιδεών να αφήσουν τα μοντέλα των τρίτων χωρών και να σπουδάσουν το μοντέλο της ΕΕ , που ξέρεις μπορεί να ανακαλύψουν ότι είναι πιο ανθρώπινο, ας ζητήσουμε από τους δικούς μας  πρόθυμους συμβούλους να μελετούν τα υπάρχοντα και σταδιακά να τα επαναφέρουν στα προ κρίσης επίπεδα. Είμαι βέβαιος ότι θα καταλήξουν ότι οι συντελεστές χρειάζονται, γιατί βλέπουν τις ανθρώπινες ανάγκες.

Όταν κάνεις σχεδιασμό φορολογίας επιβάλλεται να λαμβάνεις υπόψη σου:

Ένα κοινωνικό σχεδιασμό,

Ένα αναπτυξιακό μοντέλο,

Να εξασφαλίζεις συνθήκες εργασίας,

Να  λαμβάνεις υπόψη σου αυτούς που είναι παντελώς αδύνατοι,

Να υποβοηθήσεις  τις καλύτερες συνθήκες υγείας και ασφάλειας των πολιτών,

Να βοηθήσεις την οικογένεια,

Να μην αντιμετωπίζεις το ίδιο, το αποτέλεσμα της προσωπικής εργασίας, είτε μισθωτού, είτε αυτοαπασχολουμένων, έστω και σε μικρές προσωπικές εταιρείες, με το αποτέλεσμα  της μη προσωπικής εργασίας,

Να έχεις ένα ανταγωνιστικό κράτος στο διεθνές φορολογικό περιβάλλον,

Και σαφώς πρέπει να εξασφαλίσεις τα απαραίτητα έσοδα για την ορθή λειτουργία ενός αναγκαίου κράτους και πρέπει να θυμάσαι ότι, εάν πάρεις περισσότερα έσοδα αφαιρείς ανάπτυξη, εάν πάρεις λιγότερα  αφαιρείς κοινωνικό κράτος, διαφορετικά θα παράγεις ελλείμματα και οι συνέπειες είναι γνωστές.

Ένα εργαλείο για όλα αυτά είναι οι συντελεστές, ακόμα και με μικρές αποκλίσεις, είτε μιλάμε για το πετρέλαιο, είτε για το ΦΠΑ, είτε για την φορολογία των εργαζομένων, είτε για την φορολογία των εταιρειών.

Δεν είναι όλοι ίδιοι, δεν υπάρχουν οι ίδιες ανάγκες, δεν επιδιώκεις τα ίδια αποτελέσματα, άρα δεν μπορείς να έχεις ένα και μόνο συντελεστή.