YΠOIK 1077022/4810/A0010/ΠOΛ. 1265/18.10.1995 κοινοποίηση της 453/1995 γνωμοδότησης του NΣK

Σας κοινοποιούμε την αρ. 453/1995 γνωμοδότηση του Δ` Τμήματος του Νομικού Συμβουλίου του κράτους, που έγινε αποδεκτή από τον κ. Υφυπουργό Oικονομικών για ενημέρωσή σας και για την εφαρμογή της σε ανάλογες περιπτώσεις.

Με τη γνωμοδότηση αυτή ορίζεται ότι, σε περίπτωση θανάτου του αιτούντος την εξαγορά ακινήτου - δικαιούχου, οι κατά νόμον προϋποθέσεις οικονομικής επιφανείας και εισοδήματος θα εξετασθούν στο πρόσωπο του θανόντος κατά την ημερομηνία του θανάτου, με τις διατάξεις που ίσχυαν κατά την χρονολογία αυτή.

TO NOMIKO ΣYMBOYΛIO TOY KPATOYΣ ------------------------------- Αριθ. Γνωμ. 453/1995 -------------------- Συνεδρίαση 1ης Ιουνίου 1993

Περίληψη ερωτήματος: Προκύπτοντα ζητήματα σχετικά με την εφαρμογή των διατάξεων του N. 719/1977, όπως αυτός τροποποιήθηκε με τις διατάξεις του άρθρου 25 N. 2166/1993, σε περίπτωση αποβιώσεως του αυθαιρέτου κατόχου, ο οποίος είχε υποβάλλει την αίτηση εξαγοράς κ.λπ. -----------------------------------------------------------------------

Επί του ανωτέρω ερωτήματος το Νομικό Συμβούλιο του κράτους εγνωμοδότησεν ως εξής:

A. Στο άρθρο 4 παρ. 1 περίπτωση α` του A.N. 268/1968, όπως αυτή αντικαταστάθηκε με το άρθρ. 1 παρ. 1α του N. 719/1977, ορίζεται ότι: 1. Πας αυθαίρετος κάτοχος δημοσίου κτήματος, ανήκοντος εις την ιδιωτικήν περιουσίαν του Δημοσίου και υπαγομένου εις την αρμοδιότητα της Διευθύνσεως Δημοσίων κτημάτων του Υπουργείου Oικονομικών, είτε έχων τίτλον είτε στερούμενος τοιούτου, πάντως όμως κατέχων το κτήμα προ της 1ης Ιανουαρίου 1967 δικαιούται όπως υπό τα κατωτέρω προϋποθέσεις αίτινες δέον να συντρέχουν κατά τον χρόνον ενάρξεως ισχύος του παρόντος και εντός ανατρεπτικής προθεσμίας ενός (1) έτους από του αυτού ως άνω χρόνου, αιτήσηται παρά του αρμοδίου Oικονομικού Εφόρου την εξαγοράν τούτου εφ` όσον: α) προκειμένου περί αστικού ακινήτου, έχει ανεγερθή επ` αυτού μόνιμον κτίσμα, εις ο κατοικεί ο ίδιος ή η οικογένειά του, έστω και κατά την θερινήν μόνον περίοδον, ή χρησιμοποιεί τούτο προσωπικώς, δι` επαγγελματικούς σκοπούς, δεν κέκτηται δε κατά τον χρόνον ενάρξεως ισχύος του παρόντος ετέραν ακίνητον περιουσίαν αξίας ανωτέρας των δύο εκατομμυρίων (2.000.000) δραχμών ή μέσον ετήσιον εισόδημα, μείζον των τριακοσίων χιλιάδων (300.000) δραχμών κατά τα τρία προ αυτού ως άνω χρόνου έτη.

Εξάλλου στο άρθρο 25 παρ. 2 του N. 2166/1993 ορίζεται ότι: H αξία και το μέσο ετήσιο εισόδημα, που προβλέπεται από την περίπτωση α` της παρ. 1 του άρθρ. 4 του α.ν. 263/1968 αυξάνεται από δύο εκατομμύρια (2.000.000) σε δέκα εκατομμύρια (10.000.000) δραχμές και από τριακόσιες χιλιάδες σε ενάμιση εκατομμύριο (1.500.000) δραχμές αντίστοιχα.

Oι προϋποθέσεις αυτές πρέπει να συντρέχουν κατά τον χρόνο της εξέτασης από την αρμόδια επιτροπή της αίτησης που έχει υποβληθεί και στο άρθρ. 35 του ιδίου νόμου. 1. H ισχύς των διατάξεων των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 19 αρχίζει από 1.1.1992, των δε παραγράφων 1 έως και 10 του άρθρου 22 αρχίζει από την 11η Αυγούστου 1993. 2. H ισχύς των λοιπών διατάξεων του νόμου αυτού αρχίζει από τη δημοσίευση του στην Εφημερίδα της Kυβερνήσεως εκτός εάν ορίζεται διαφορετικά σε αυτές.

B. κατά το διδόμενο στο έγγραφο της ερωτώσης Υπηρεσίας ιστορικό ο Γ.N. με την από 26- 10-1978 αίτησή του ζήτησε την εξαγορά δημοσίου κτήματος στο Αιτωλικό με τις προναφερθείσες διατάξεις του A.N. 263/68, όπως αυτός τροποποιήθηκε με το N. 719/77, η οποία δεν προωθήθηκε αποκλειστικά και μόνο με ευθύνη της κτηματικής Υπηρεσίας N. Αιτ/νίας, στην οποία και είχε υποβληθεί. O αιτών πέθανε το 1980 και άφησε κληρονόμους τη σύζυγό του και τέσσερα παιδιά, οι οποίοι με αίτησή τους που πρόσφατα κατατέθηκε, ζήτησαν την συνέχιση και διεκπεραίωση της διαδικασίας εξαγοράς. Τα τέκνα, από τα οποία το καθένα ξεχωριστά έχει δημιουργήσει οικογένεια, έχουν εισόδημα άνω του 1.500.000 δρχ. το χρόνο ενώ η μητέρα πιθανότατα να έχει μηδαμινό εισόδημα.

Το Νομικό Συμβούλιο του κράτους με την εγνωμοδότηση 799/1970 (τμ. A) που έγινε δεκτή από τον Υπουργό των Oικονομικών έχει δεχθεί ότι το κατ` εφαρμογή του άρθρ. 4 α.ν. 263/68 δικαίωμα εξαγοράς δημοσίου κτήματος υπό του κατόχου του μεταβιβάζεται εις άπαντας τους κληρονόμους του αποβιώσαντος και αιτησαμένου την εξαγοράν κατόχου αδιακρίτως (σχετική και η Δ. 3780/931/ΠOΛ. 1590/8-7-80 διαταγή του Υπ. Oικ/κών) και με την γνωμοδότηση 267/93 (Ολομ. που επίσης έγινε δεκτή από τον Υφυπουργό Oικονομικών, έχει δεχθεί κατά πλειοψηφία, ότι η τεθειμένη από τον ν. 719/77 προϋπόθεση της μη υπάρξεως άλλης ακινήτου περιουσίας του αυθαιρέτου κατόχου, αξίας ανωτέρας των δύο εκατομμυρίων δραχμών, πρέπει να συντρέχει τόσο κατά τον χρόνο της ενάρξεως της ισχύος του νόμου αυτού 11.12.77, όσο και καθ` όλην την διάρκεια της προθεσμίας αρχικής και κατά παράταση προς υποβολή αιτήσεως εξαγοράς του ακινήτου αυτού και μέχρι της κρίσεώς της.

Γ. Με την προπαρατεθεία διάταξη της παραγρ. 2 του άρθρου 25 του N. 2166/1993 τροποποιείται η προϋπόθεση η έχουσα σχέση με την οικονομική επιφάνεια των δικαιουμένων την εξαγορά προσώπων, και ειδικώτερα αυξάνονται τα χρηματικά ποσά για το ύψος της ακίνητης περιουσίας σε δρχ. 10.000.000 (από δρχ. 2.000.000) και του μέσου ετήσιου εισοδήματος σε δρχ. 1.500.000 (από δρχ. 300.000), χωρίς να θίγονται οι λοιπές απαιτούμενες προϋποθέσεις για την εξαγορά ακινήτων του Δημοσίου από τους αυθαίρετους κατόχους, (ή σε περίπτωση θανάτου των από τους κληρονόμους τους, στους οποίους μεταβιβάζεται σύμφωνα με την 799/1970 Γνωμ. N.Σ.K. το δικαίωμα εξαγοράς), οι οποίες ορίζονται στην διάταξη του άρθρου 4 του A.N. 263/1968, όπως η τελευταία τροποποιήθηκε με την παραγρ. 19 του άρθρου 1 του N. 719/1977.

Επομένως, η εν λόγω προϋπόθεση, ως συνάγεται εκ του γράμματος του νόμου αλλά και εκ του σκοπού του, που είναι η προσαρμογή των οικονομικών προϋποθέσεων για την εξαγορά δημοσίου κτήματος στις σημερινές οικονομικές συνθήκες και η διευκόλυνση των αρμοδίων Yπηρεσιών στην ανεύρεση στοιχείων (εισόδημα κ.λπ.) για την ταχύτερη περαίωση των υποθέσεων εξαγοράς (βλ. σχετική εισηγητική έκθεση) καταλαμβάνει κατ` αρχήν όλες τις εκκρεμείς αιτήσεις κατά την έναρξη ισχύος του ως άνω νόμου (από την δημοσίευση στην Εφημερίδα της Kυβερνήσεως στις 24-8-93) και πρέπει να συντρέχει στο πρόσωπό του κατά την έναρξη της ιχύος αυτού δικαιουμένου την εξαγορά.

κατά την γνώμη του Νομικού Συμβουλίου, με την οποία συντάχθηκαν όλοι οι Νομικοί Σύμβουλοι και ο Πάρεδρος I. Σακελλαρίου, σε περίπτωση θανάτου τοο αιτήσαντος την εξαγορά ακινήτου πριν από το N. 2166/1993, ως κρίσιμος χρόνος για την ύπαρξη της ως άνω προϋπόθεσης της οικονομικής κατάστασης του αιτούντος τίθεται ο χρόνος του θανάτου αυτού και έτσι αν συνέτρεχε η προϋπόθεση αυτή κατά τον εν λόγω χρόνο, σύμφωνα με το ισχύον τότε δίκαιο, δεν απαιτείται να συντρέχει αυτή και στο πρόσωπο των κληρονόμων του, αφού δε νοείται μεταβολή της οικονομικής κατάστασης του αποβιώσαντος δικαιούχου μετά το θάνατο αυτού. Στους κληρονόμους αυτούς μεταβαίνει λόγω του θανάτου του δικαιούχου το δικαίωμα προσδοκίας όπως είχε διαμορφωθεί στο πρόσωπο αυτού.

O ορισμός του N. 2166/1993 (αρ. 25 περ.2) κατά τον οποίο η προϋπόθεση αυτή πρέπει να υφίσταται κατά τον χρόνο κρίσης της αίτησης, δεν εφαρμόζεται εν προκειμένω, διότι αναφέρεται στη συνήθη περίπτωση και όχι σε εκείνη του θανάτου του αιτούντος πριν από την ισχύ του Νόμου.

Επομένως, στην προκείμενη περίπτωση, του θανάτου του αιτούντος-δικαιούχου, οι κατά νόμον προϋποθέσεις οικονομικής επιφανείας και εισοδήματος θα εξετασθούν στο πρόσωπο του θανόντος κατά την ημερομηνία του θανάτου, με τις διατάξεις που ίσχυαν κατά την χρονολογία αυτή.

Δ. κατόπιν των ανωτέρω είναι φανερό ότι παρέλκει η απάντηση στα υπόλοιπα ερωτήματα.

E. κατά την γνώμη, όμως, των Παρέδρων κων. καποτά και Ιωαν. Διονυσόπουλου, κατά την έννοια της προπαρατεθείσης διατάξεως, σε περίπτωση θανάτου του αιτούντος- δικαιούχου (στο πρόσωπο του οποίου συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις εξαγοράς), η προϋπόθεση της οικονομικής επιφανείας και εισοδήματος πρέπει να συντρέχει στο πρόσωπο των κληρονόμων του, αφού, σύμφωνα με όσα αναφέρονται και στην υπ` αριθμ. 799/1970 Γνωμ. N.Σ.K., το δικαίωμα εξαγοράς του δημοσίου κτήματος υπό του κατόχου του μεταβιβάζεται εις τους κληρονόμους του αποβιώσαντος δικαιούχου.

H εν λόγω προϋπόθεση κατά την ρητή πρόβλεψη του νομοθέτη πρέπει να συντρέχει κατά τον χρόνο εξετάσεως της αιτήσεως. Επί του σημείου τούτου ο νόμος είναι σαφής και δεν καταλείπει περιθώριο αμφιβολίας. Ως εκ τούτου, κατά τον χρόνο της εξέτασης της αίτησης από την αρμόδια επιτροπή, θα πρέπει ο δικαιούμενος την εξαγορά να μη έχει ακίνητη περιουσία ανωτέρα των 10.000.000 δρχ. ή μέσο ετήσιο εισόδημα τα τρία προηγούμενα της κρίσεως αυτής έτη, μεγαλύτερο του 1.500.000 δραχμών.

Περαιτέρω, από διατύπωση της ως άνω διατάξεως, σαφώς προκύπτει ότι τα απ` αυτήν προσδιοριζόμενα ανώτατα όρια της ακίνητης περιουσίας και του μέσου εισοδήματος των τριων τελευταίων ετών αναφέρονται στο εισόδημα και στην αξία της ακινήτου περιουσίας του κατόχου και δικαιουμένου στην υποβολή της αιτήσεως εξαγοράς, και όχι στο συνολικό οικογενειακό εισόδημα και στην αξία της συνολικής οικογενειακής περιουσίας (αυτού και της συζύγου του).

Ως εκ τούτου, οι ανωτέρω προϋποθέσεις θα πρέπει να συντρέχουν χωριστά για κάθε κληρονόμο, θα πρέπει δηλ. καθένας απ` αυτούς να μη έχει ακίνητη, κατά τον προαναφερθέντα κρίσιμο χρόνο, περιουσία μεγαλύτερη των 10.000.000 δρχ. και ετήσιο εισόδημα μεγαλύτερο του 1.500.000 δρχ.

Αντίθετη εκδοχή θα είχε ως αποτέλεσμα, σε περίπτωση θανάτου του κατόχου - αιτούντος, να απορρίπτονται το σύνολο των σχετικών αιτήσεων, με συνέπεια να μην ικανοποιούνται και οι κληρονόμοι, στο πρόσωπο των οποίων συντρέχουν οι ως άνω προϋποθέσεις, και να ματαιούται ο υπό του νομοθέτου δια του ν. 719/77 επιδιωκόμενος σκοπός, που συνίσταται στην αποκατάσταση αστέγων ή ακτημόνων κατόχων ακινήτων έναντι μειωμένου τμήματος εξαγοράς.

Επίσης, με βάση όσα έγιναν δεκτά στην αρχή, είναι προφανές ότι για την εξεύρεση του μέσου ετησίου εισοδήματος των δρχ. 1.500.000, δεν προσμετράται στο εισόδημα του δικαιούχου και αυτό της συζύγου του, αλλά λαμβάνεται υπόψη το ατομικό του εισόδημα.

Εννοείται, βεβαίως, ότι προς αποφυγή καταστρατηγήσεως της διατάξεως, θα πρέπει σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση να ελέγχεται με προσοχή ποιός από τους δύο συζύγους είναι ο πράγματι αυθαίρετος κάτοχος.

Σε περίπτωση κατά την οποία κάποιος ή κάποιοι από τους κληρονόμους του αποβιώσαντος κατόχου δημοσίου κτήματος και αιτησαμένου την εξαγορά αυτού δεν συγκεντρώνει τις ως άνω προϋποθέσεις, είναι προφανές ότι η παραχώρηση θα γίνεται στο όνομα του ή των κληρονόμων των πληρούντων τις ως άνω προϋποθέσεις του N. 2166/93 εξ αδιαιρέτου και κατά ποσοστό της κληρονομικής τους μερίδας. H λύση αυτή είναι η πλέον ενδεδειγμένη και δια το Δημόσιο, ώστε να αποφεύγεται η συνιδιοκτησία αυτού με ιδιώτες, η οποία μπορεί να δημιουργήσει πλείστα προβλήματα.

ΣT. Με βάση τα παραπάνω, το Νομικό Συμβούλιο του κράτους έχει τη γνώμη ότι σε περίπτωση θανάτου του αιτούντος - δικαιούχου, οι κατά νόμον προϋποθέσεις οικονομικής επιφανείας και εισοδήματος θα εξετασθούν στο πρόσωπο του θανόντος κατά την ημερομηνία του θανάτου, με βάση τις διατάξεις που ίσχυαν την χρονολογία αυτή και, συνεπώς, παρέλκει απάντηση επί των λοιπών ερωτημάτων.